چکیده:
امروزه کشورهای در حال توسعه بهمنظور تقویت زیربناهای اقتصادی- اجتماعی، رهایی از وابستگی، رفع عدم تعادلهای منطقهای و در نهایت نیل به توسعه منطقهای پایدار، نیازمند شناسایی و نحوة توزیع امکانات، تسهیلات و منابع میباشند. بنابراین، ابعاد گوناگون و پیچیدگی موضوع ضرورت شناخت میزان توسعه را بیان میکند. پژوهش حاضر با ماهیت نظری- کاربردی و روش مطالعه آن، ترکیبی از روشهای توصیفی– تحلیلی بوده که هدف اصلی آن، شناخت میزان توسعه یافتگی استان خوزستان در شاخصهای ترکیبی میباشد. اطلاعات آماری شاخصهای منتخب به تفکیک شهرستان در سال 1389 بهروش کتابخانهای جمعآوری و با استفاده نرم افزارهای GIS و Excelدر قالب مدل TOPSIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد: میزان توسعه و فقر در تمام شهرستان استان یکسان نمیباشد، زیرا مقدار TOPSIS بهدست آمده در شهرستان اهواز برابر 926/0 درصد بهعنوان توسعه یافتهترین شهرستان استان، میانگین مقدار TOPSIS شهرستانهای ایذه، بندر ماهشهر، شوش، شوشتر، اندیمشک، آبادان، شادگان، دزفول و بهبهان برابر 176/0 درصد دارای وضعیت نیمه توسعه، میانگین مقدار TOPSIS شهرستانهای دشتآزادگان، باغملک، رامهرمز، خرمشهر، مسجد سلیمان و امیدیه برابر 092/0 درصد به عنوان شهرستانهای نیمه محروم و در نهایت میانگین مقدار TOPSIS شهرستانهای لالی، گتوند، اندیکا، هویزه، هندیجان، رامشیر و هفتگل برابر 032/0 درصد بهعنوان شهرستانهای محروم (برخورداری از حداقل شاخصهای مثبت و حداکثر شاخصهای منفی مورد مطالعه) را در استان دارا میباشند.امروزه کشورهای در حال توسعه به منظور تقویت زیربناهای اقتصادی - اجتماعی ، رهایی از وابستگی ، رفع عدم تعادل های منطقه ای و در نهایت نیل به توسعه منطقه ای پایدار، نیازمند شناسایی و نحوة توزیع امکانات ، تسهیلات و منابع می باشند. بنابراین ، ابعاد گوناگون و پیچیدگی موضوع ضرورت شناخت میزان توسعه را بیان می کند. پژوهش حاضر با ماهیت نظری - کاربردی و روش مطالعه آن ، ترکیبی از روش های توصیفی – تحلیلی بوده که هدف اصلی آن ، شناخت میزان توسعه یافتگی استان خوزستان در شاخص های ترکیبی می باشد. اطلاعات آماری شاخص های منتخب به تفکیک شهرستان در سال ١٣٨٩ به روش کتابخانه ای جمع آوری و با استفاده نرم افزارهای GIS و Excel در قالب مدل TOPSIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . نتایج پژوهش نشان می دهد: میزان توسعه و فقر در تمام شهرستان استان یکسان نمی باشد، زیرا مقدار TOPSIS به دست آمده در شهرستان اهواز برابر ٠.٩٢٦ درصد به عنوان توسعه یافته ترین شهرستان استان ، میانگین مقدار TOPSIS شهرستان های ایذه ، بندر ماهشهر، شوش ، شوشتر، اندیمشک ، آبادان ، شادگان ، دزفول و بهبهان برابر ٠.١٧٦ درصد دارای وضعیت نیمه توسعه ، میانگین مقدار TOPSIS شهرستان های دشت آزادگان ، باغملک ، رامهرمز، خرمشهر، مسجد سلیمان و امیدیه برابر ٠.٠٩٢ درصد به عنوان شهرستان های نیمه محروم و در نهایت میانگین مقدار TOPSIS شهرستان های لالی ، گتوند، اندیکا، هویزه ، هندیجان ، رامشیر و هفتگل برابر ٠.٠٣٢ درصد به عنوان شهرستان های محروم (برخورداری از حداقل شاخص های مثبت و حداکثر شاخص های منفی مورد مطالعه ) را در استان دارا می باشند.
خلاصه ماشینی:
"به هر حال ، در زمینه توسعه یافتگی تحقیقاتی بسیار گسترده ای در مقیاس های مختلف صورت گرفته که در این جا مجال معرفی آنها نیست اما با توجه به موضوع پژوهش ، تنها به معرفی چند مورد آنها پرداخته می شود: تقوایی ( ١٣٨٥)، در مقاله ای تحت عنوان تحلیل و طبقه بندی مناطق روستایی استان های کشور بر اساس شاخص های توسعه انسانی به این نتیجه رسیده که در سطح کشور، استان های کردستان و سیستان و بلوچستان از نظر شاخص های توسعه بسیار محروم و استان های فارس ، تهران و اصفهان استان های برخوردار کشور بوده اند.
جامعه آماری تحقیق شامل همه شهرستان های استان خوزستان در سال ١٣٨٩ می باشد که برای سنجش میزان توسعه یافتگی از ٥٠ متغیر مربوط به شاخص های اجتماعی ، اقتصادی ، بهداشتی ، آموزشی و فرهنگی استفاده گردیده و تجزیه و تحلیل داده ها با مدل TOPSIS و نرم افزار SPSS و EXCEL و GIS انجام پذیرفته است .
هر چقدر این مقدار به یک نزدیک تر باشد، آن موقعیت به جواب ایده آل نزدیک تر است و منطقه مورد نظر توسعه یافته تر است و هر چقدر به صفر نزدیک باشد برعکس می باشد که نتایج به دست آمده به شرح زیر می باشد: جدول (٧) تعیین میزان CL به تفکیک شهرستان در استان خوزستان [به تصویر مراجعه شود] شکل (٥) پهنه بندی میزان توسعه و محرومیت براساس مدل TOPSIS در استان خوزستان ٥- جمع بندی و نتیجه گیری در فرآیند برنامه ریزی توسعه ، شناخت و تحلیل امکانات و تنگناها و سطح بندی مناطق از نظر برخورداری و محرومیت دارای اهمیت بسزایی می باشد."