چکیده:
تحفۀ فتحیه اثری از ابوالفضل بن مبارک مشهور به ابوالفضل علّامی، ادیب و تاریخ نگار سدۀ یازدهم هجری، است. او دوّمین پسر شیخ مبارک ناگوری و برادر کوچک تر فیضی، ملک الشعرای دربار اکبرشاه است. از این اثر که تاکنون مورد تصحیح و پژوهش قرار نگرفته، دو نسخۀ خطی موجود است. نسخۀ اول به شمارۀ 3811 و متعلّق به کتابخانۀ ملی ملک است که در 116 برگ و به خط نستعلیق کتابت شده است و نسخۀ دوم به شمارۀ 1095، در کتابخانۀ ملی نگهداری میشود و در 128 برگ و به خط نستعلیق کتابت شده است. نگارندگان این مقاله، این اثر را که از لحاظ ادبی شایان توجه و تامل است، در دست تصحیح دارند. در این مقاله ضمن پرداختن به معرفی اثر و مولف آن، سعی شده است به روش توصیفی- تحلیلی به مهمترین ویژگیهای سبکی و ادبی آن نیز پرداخته شود. از جمله ویژگیهای ادبی این اثر، کاربرد واژه ها و ترکیباتی است که به گونه ای اظهار فضل و فخرفروشی مولف را میرساند. وی در جاهای مختلف کتاب، با افتخار از نوشته های خود یاد میکند و خود را برتر از اغلب نویسندگان میداند. علّامی از نویسندگانی است که زبان فارسی، زبان اصلیش نبوده است، با این حال، شیوۀ نگارش استادانۀ او چنان مینماید که این زبان، زبان مادریش بوده است.
Tohfe Fathiyah is a work of Abuolfazl-Bin-Mubarak, pen-named as Abu al-Fazl Allami, the nobleman, and historian of the 11th century AH. He was the second son of Sheikh Mubarak Nagoori and the younger brother of Feizi, and he was known as poet laureate in Akbar palace. There are two versions of this work, which has not been corrected so far. The first copy of No. 3811 belongs to the National Library of Malek in 116 pages and in Nastaliq form and the second copy of No. 1095 is kept in the National Library. The authors are correcting this article which is of great literary interest nowadays. One of the most important literary features of this work is the use of complex and multifaceted words and expressions that indicate the author's elegance and grace-telling. He is proud of his writings in various places of the book and considers himself to be the most authoritative writer. In this article, while addressing the general introduction of this work and its author, an attempt has been made to look at the most important features of its literary in a descriptive-analytical method.
خلاصه ماشینی:
علامی در دیباچۀ این اثر به نام کتاب خود نیز اشاره دارد و مینویسد: « فهذه تحفه و هدیه ااقبالیه بمنزلۀ الدعاء من احقر الفقراء الملتجی بلطف الله تعالی و تبارک ابوالفضل بن شیخ مبارک فتح الله علیه ابواب فضله و افضاله »(تحفۀ فتحیه ، علامی، بی تا الف : ص ٥) دلیل این نامگذاری آن طور که از دیباچه برمیآید، به یمن فتوحات اکبرشاه بوده و آن را به نام وی تألیف نموده است : « اماجد الملوک من ســفلی اقدام ارکانه و لاینفس احد فی التســاوی و التواری و الفتح عاشــق له فی المعارک و المغازی، ابوالفتح جلال الدین اکبر شــاه الغازی لازال اعلام دولته مرفوعۀ »(همان :ص ٦) ١.
آن چشـــم دارم از نظر بنـده پرورت کز عین التفات برین تحفه بنگری تفسیر دلکشی است موشح به نام شاه تاریخ و نام او شــده تفسیر اکبری (همان :ص ٩) نویسنده برای این اثر فهرست تنظیم ننموده است ولی با توجه به عناوینی که در متن به کار برده است میتوان فهرست مطالب آن را به شکل زیر ارائه کرد: اختتام شرح آداب المریدین شیخ شرف الدین منیری/ در آخر ملتقط طبقات صوفیه نوشته /شرح انتخاب دیباچه کچکول خورد/ شرح انتخاب اختتام آداب المریدین /خطبه بیاض / دیباچه بیاض معاملات / اختتام انتخاب تحفه العراقین خاقانی/ اختتام منتخب دیوان خاقانی/ اختتام منتخب دیوان انوری/خاتمۀ منتخب دیوان ظهیر فاریابی/ اختتام منتخب حدیقه حکیم سنایی/ اختتام منتخب [دیوان ] کمال اسمعیل /بر پشت کتاب اوصاف الاشراف خواجه نصیر نوشته اند/ خاتمه مجموعه حکما/ خاتمه مرکز ادوار شیخ ابوالفضل فیضی فیاضی/ خطبه مرقع پادشاهی/ خطبۀ کجکول بزرگ / در ذیل منتخب مثنوی مولوی معنوی نوشته / خاتمه عیار دانش / خاتمه دفتر اول اکبر نامه / خاتمه دوم دفتر اکبرنامه / خاتمه دفتر سیوم اکبرنامه .