چکیده:
این مقاله درصدد آن است که به نقد و بررسی کتاب «ماهیت معرفت عرفانی» نوشتة مسعود اسماعیلی بپردازد. در بارة معرفت عرفانی و تمایز آن با تجربة عرفانی به زبانهای غیرفارسی آثار بسیاری منتشر شدهاند اما در زبان فارسی تنها معدودی از پژوهشگران به بحث از آن درچهارچوبی علمی و روشمند پرداختهاند. از جمله در کتاب «ماهیت معرفت عرفانی»، نویسنده کوشیده با نگاهی تطبیقی در سامانهای جامع، به بحث از ماهیت معرفت عرفانی در دو فضای اسلامی و غربی و بیان شباهتها و تفاوتهای آنها بپردازد. اگر ملاک ارزیابی ما، میزان موفقیت و عدم موفقیت نویسنده در بیان مساله و بررسی آن باشد، میتوانیم گفت که این کتاب در طرح مباحث تخصصی حوزة فلسفة عرفان، به خوبی عمل کرده است. با این حال، این کتاب از کاستیهای صوری و محتوایی از قبیل کاربرد متناوب معرفت عرفانی و تجربة عرفانی به جای یکدیگر و اشکال در تقدم و تاخر برخی از فصول کتاب، خالی نیست. این کتاب به رغم وجود این کاستیها اثری قابل قبول در حوزة فلسفة عرفان به نظر میرسد.
This article seeks to critique and review the book “The Essence of Mystical Knowledge” by Massoud Ismaili. In this book, the writer has tried to examine the nature of mystical knowledge in two Islamic and western spaces taking a look at the comparative approach in a comprehensive system. If the criterion for our assessment is the degree to which the outer succeeds and does not succeed in expressing the issue, we can say that this book has worked well in the field of the philosophy of mysticism, and despite some of the formal and material shortcomings in it, the book seems to be acceptable.
خلاصه ماشینی:
کتـاب «ماهیـت معرفت عرفانی» نوشتۀ مسعود اسماعیلی به بررسی سرشت معرفت عرفانی بـه عنـوان یکـی از مهم ترین مسائل فلسفۀ عرفان در میان آراء متفکران اسلامی و غربی پرداختـه و در نگـاهی نسبتاً گسترده به حل و فصل نظریه هـای ارائـه شـده در ایـن حیطـه همـت گماشـته اسـت .
نویسنده در این پژوهش که متکفل مسألۀ ماهیت معرفت عرفانی اسـت تـلاش کـرده تـا بـه بررسی مولفه ها و ویژگیهـای شـناخت شناسـانۀ معرفـت کـه از دیـر بـاز محـل نـزاع آرای گوناگون بوده ، بپردازد.
عناوین چهـار بخـش ایـن اثر از قرار زیر است : ـ بخش اول : کلیات ـ بخش دوم : ماهیت معرفت عرفانی از دیدگاه اندیشمندان غربی ـ بخش سوم : ماهیت معرفت عرفانی از دیدگاه اندیشمندان اسلامی ـ بخش چهارم : مقایسه ، تحلیل و ارزیابی نهایی اکنون به ذکر شرح تفصیلی ابواب کتاب میپردازیم : ـ بخش اول : کلیات مباحث این بخش در سه فصل سامان یافته است .
» نویسنده بر این باور است که با توجه بـه تعریـف متفکـران اسـلامی و متفکـران غربـی دربارٔە معرفت عرفانی، به عنوان نتیجۀ این بحث ، میتوان تعریف زیـر را از تجربـۀ عرفـانی، تعریفی نسبتاً بهتر تلقی کرد: « تجربۀ عرفانی، شناختی است بی واسطه ، شخصی، نامتعارف ، فراحسـی و فراعقلـی کـه وهبی بوده ، از راه مجاهده و سلوک حاصل میشود.
پینوشت ها Jerotić, Vladeta, (1992) Mystical states (visions and diseases), Children’s novelty, P: 43 James, William, (1997) Varieties of Religious Experience, London: Touchstone, chapter XVI, XVII, P: 294 Evelyn Underhill, (1999) Mysticism: A Study in Nature and Development of Spiritual Consciousness, New York: Grand Rapids, P: 126278.