بررسی کاربردهای لقب «امیرالمؤمنین» در بستر تاریخ اسلام مقاله

این پژوهش، در بازشناسی کاربردهای لقب امیرالمؤنین، مشتمل بر سه فصل: «بررسی واژگانی»، «نخستین کاربرد» و «گسترش کاربرد» است، که در دو قسمت، در دو شماره پیاپی از مجله، ارائه خواهد شد. قسمت نخست پژوهش که در این شماره تقدیم می‌شود، تا بخشی از آخرین فصل (گسترش کاربرد) را دربرمی‌گیرد، و ادامه آن فصل، ان‌شاءالله‌ در شماره بعدی تقدیم خواهد شد. همچنین، نتیجه‌گیری پژوهش، به‌طور یک‌جا، در پایان قسمت دوم، ارائه خواهد شد.

"همچنین شیخ مفید فصلی از کتاب خود را به ذکر گزارش‌های اختصاص داده که بیان‌گر ملقب شدن علی علیه السلام به لقب امیر المؤمنین در زمان حیات رسول اکرم صلی الله علیه و آله است. در این میان،شیخ مفید دربارۀ روایتی به نقل از بریدة بن حصیب اسلمی،تصریح می‌کند که در بین علمای حدیثی مشهور و معروف است که براساس آن،پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله یک بار هفت تن از اصحاب خود که در میان آنان کسانی چون ابو بکر،عمر،طلحه و زبیر نیز حضور داشتند،فرمان داد تا بر علی علیه السلام با لقب امیر المؤمنین سلام گویند. 2 به رغم اینکه روایت انس بن مالک در برخی منابع اهل سنت نیز نقل شده،3اما رویکرد عمومی اهل سنت،معطوف به انکار و عدم پذیرش گزارش‌هایی است که خبر از پیدایش واژۀ امیر المؤمنین دربارۀ علی علیه السلام در زمان حیات پیامبر صلی الله علیه و آله دارد. ابن ابی الحدید4دانشمند معتزلی با چنین رویکردی می‌نویسد: شیعیان می‌پندارند که علی بن ابی طالب در حیات رسول خدا صلی الله علیه و آله امیر المؤمنین نامیده شد،و بزرگان مهاجران و انصار،او را با این لقب خطاب کردند،لکن،این امر در اخبار محدثان ثابت نشده است. ابن ابی الحدید در اشاره به چنین روایتی،اعطای لقب یعسوب المؤمنین را از سوی پیامبر صلی الله علیه و آله به علی علیه السلام به نقل از منابع حدیثی مورد قبول خود یادآور می‌شود1و تأکید می‌کند که یعسوب به معنای امیر زنبورها و نر(مذکر)آنان است."