چکیده:
انتخاب دمشق به‌عنوان مرکز خلافت در دوره اموی، زمینه ارتباط مستقیم خلفا را با مسیحیان فراهم کرد. از آنجا که قشر عظیمی از جامعه شام را مسیحیان تشکیل می‌دادند خلفا ناگزیر از اتخاذ سیاست تسامح و تساهل در برابر مسیحیان شدند. تسامح و تساهل اغلب خلفای اموی در برابر مسیحیان و عدم اعمال محدودیت در زمینه‌های اجتماعی و دینی بر آنان، به قدرت‌گیری مسیحیان در دوره اموی منجر شد. مسیحیان در دوره اموی به علت بی‌اطلاعی نومسلمانان از تشکیلات دیوانی مناطق مفتوحه، بر نهادهای اداری مسلمانان مسلط شده و همچنین به علت مهارت در علم پزشکی و تسلط بر زبان سریانی و یونانی نقش مهمی در پیشرفت علوم در عصر اموی در شاخه‌های پزشکی و ترجمه کتاب‌ها ایفا کردند. بر این اساس، در مقاله حاضر، ابتدا اوضاع اجتماعی، اقتصادی، دینی و سیاسی مسیحیان ذمی در عصر اموی، مطالعه شده، سپس نقش آنان در پیشرفت علوم مسلمانان مورد بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"مناسبات خلفای اموی با مسیحیان ذمیو نقش آنان در پیشرفت علوم مسلمانان علی‌محمد ولوی 1 * / مریم یدالله‌پور 2 ** / معصومه یدالله‌پور 3 *** چکیده کلید واژه‌ها: دانشیار گروه تاریخ اسلام، دانشگاه الزهرا(.
498 درباره محدودیت اجتماعی مسیحیان ذمی در زمینه‌هایی چون پوشیدن لباس خاص، کوتاه کردن موی جلوی سر یا هر پدیده اجتماعی دیگری که متمایز‌کننده ذمیان از مسلمانان باشد، تا زمان خلافت عمر‌بن‌‌عبدالعزیز روایتی در منابع ثبت نشده است.
در نامه‌ای که او به عامل خود نوشت از او این‌گونه شکایت کرد: همانا به من خبر رسیده است که اهل ذمه در نزد تو عمامه می‌گذارند و مانند مسلمانان لباس می‌پوشند، پس آنان را از این عمل منع کن و دستور بده تا موهای جلوی سر خود را کوتاه کنند...
تسامح و تساهل خلفای نخستین اموی و نیز بحرانی نبودن اوضاع اقتصادی خلافت، مهم‌ترین دلایل عدم اعمال فشار مالیاتی بر ذمیان بوده است، از این‌رو، در منابع، شکایتی مبنی بر سخت‌گیری بر ذمیان در گرفتن جزیه در زمان خلافت معاویة‌بن‌‌ابی‌سفیان و پسرش یزید ثبت نشده است.
دستور شدیداللحنی که عمر‌بن‌‌عبدالعزیز به عمال خود در مورد منع استخدام ذمیان در امور اداری صادر کرد، بیانگر هراس خلیفه از تسلط آنان بر مسلمانان بود.
597 به نظر می‌رسد که ذمیان عراق در زمان یوسفبنعمر اقبال چندانی در دستیابی به امور اداری نداشتند، زیرا در نامه‌ای که یوسفبنعمر به نصر‌بن‌‌سیار والی خراسان می‌فرستد به او فرمان می‌دهد تا دیوان‌ها را به عربی بنگارد و از غیر مسلمان نیز کمک نگیرد.
. یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج2، ص223-222؛ احمدبن یحیی بلاذری، انساب‌الاشراف، ج10، ص209؛ جهشیاری، الوزراء و الکتاب، ص55-54؛ ابن‌عدیم، زبده‌الحلب من تاریخ‌الحلب، ج1، ص42."
(پژوهیار, 
, 
, 
)
