چکیده:
بعد از ظهور اسلام چگونگی مناسبات مسلمانان با اهل کتاب بر اساس نص صریح قرآن مشخص شد.اهل کتاب طبق آیهء 29سورهء توبه،میتوانستند در صورت تمایل،به دین خود وفادار مانده و در برابر زندگی در جامعه اسلامی مالیات سرانهای به نام جزیه بپردازند.پیامبر طبق آیه،روابط خود را با مسیحیان مشخص کرد.بعد از فتح مناطق مسیحینشین در عصر خلفای نخستین،بر تعداد مسیحیان ذمی در جامعه اسلامی افزوده شد.افزایش تعداد ذمیان در قلمرو اسلامی باعث شد تا مباحث جدیدی در مورد چگونگی مناسبات اجتماعی-سیاسی و دینی مسیحیان ذمی با مسلمانان مطرح شود،از اینرو، تدوین و اجرای احکام جدیدی درباره تعیین پایگاه اجتماعی-سیاسی و دینی ذمیان در جامعه اسلامی ضروری گردید.در این مقاله سعی شده است حقوق اجتماعی-سیاسی و دینی ذمیان در عصر خلفای نخستین بررسی شود.
خلاصه ماشینی:
"بررسی حیات سیاسی،اجتماعی و دینی مسیحیان ذمی (در عصر خلفای نخستین و امام علی علیه السلام) علی محمد ولوی*/مریم ید اللهپور**/معصومه ید اللهپور*** چکیده بعد از ظهور اسلام چگونگی مناسبات مسلمانان با اهل کتاب بر اساس نص صریح قرآن مشخص شد.
ابو یوسف بعد از توصیه به هارون الرشید در مورد اعمال محدودیتهای یادشده بر ذمیان، این محدودیتها را به زمان عمر بن خطاب نسبت میدهد و مدعی است که عمر به عاملان خود دستور داد تا ذمیان را وادار کنند که این گونه لباس بپوشند و لباس آنان باید با لباس مسلمانان تفاوت داشته باشد.
75همهء این شواهد به همراه التزام برخورد تسامحآمیز مسلمانان با مسیحیان مناطق فتحشده به منظور جلب قلوب آنان،این شک را برمیانگیزد که شاید ابو یوسف که سرچشمه اصلی گزارش تاریخی درباره حیات اجتماعی ذمیان زمان عمر بن خطاب است، در روایتهای خود مبالغه کرده باشد.
به نظر میرسد این عهدنامه در زمانی که مسیحیان قدرت زیادی کسب کرده بودند به منظور اعمال محدودیت بر آنان جعل شده و به زمان عمر نسبت داده شده است.
مسئله اخراج اهل کتاب در زمان عمر بن خطاب مطرح شد،چرا که ابو بکر بر عهدنامه پیامبر صلی الله و علیه و اله با مسیحیان نجران صحه گذاشت و آن را تمدید کرد.
به هرحال،باید گفت اگرچه سیره نظری عمر بیانگر ممنوعیت استخدام ذمیان در امور اداری مسلمانان بوده،ولی بررسی سیره عملی عمر و عثمان بیانگر این واقعیت است که این نظریه به دلیل عدم تسلط اعراب بر چگونگی اداره مناطق مفتوحه قابل اجرا نبود و خلفا در عمل،ناگزیر میشدند تا از مسیحیان برای ادارهء مناطق مفتوحه کمک بگیرند."