حدیث افتراق امت؛ نقل ها و پیامدها مقاله

"این حدیث اگر چه مورد استناد و اشاره فرقه نگارانی چون نوبختی و ابوالحسن اشعری قرار نگرفته و حتی فرقه‌شناسی نظیر ابن‌حزم ظاهری آن را غیر قابل احتجاج و ناصحیح دانسته است، و بعضی دیگر آن را ساختگی می‌دانند، (2) اما از نگاه برخی دیگر، به‌ویژه با توجه به‌کثرت نقل آن در آثار مختلف روایی، کلامی و تفسیری، نه تنها مشهور است، بلکه در مورد آن، ادعای تواتر نیز شده است. معیار او در افتراق و گمراهی فرقه‌های دیگر، عدول از دیدگاه‌های کلامی اهل سنت و جماعت است و با اینکه جز این گروه تمامی گروه‌های اسلامی را اهل هلاکت و دوزخ می‌داند، اما برای تطبیق تعداد آنها با مضمون عددی حدیث افتراق برخی از فرقه‌ها را از اسلامی بودن خارج کرده، برخی دیگر را درهم ادغام می‌کند (ص 25). شیعه(26) نویسنده اگر چه برخی از محورهای مهم کلامی را برای گونه‌شناسی و تمایز فرقه از غیر فرقه بیان کرده، براساس ضوابط خاص کلامی به تعدید و معرفی فرقه‌ها می‌پردازد، اما در شمارش فرقه‌ها همانند بسیاری از ملل و نحل‌نگاران گرفتار بازی عددی شده و تعداد فرقه‌ها را به هفتاد وسه فرقه می‌رساند، وی از قول برخی نقل می‌کند که مراد از این تعداد که در حدیث آمده است شیعیان هستند (ص146). 387ق) معتزله (اصحاب عدل‌وتوحید) خوارج اصحاب الحدیث مجبرة مشبهه مرجئه شیعه ملاحظات حسنیة هذیلیة نظامیة معمریة بشریة جاحظیة ازارقه نجدات عجاردة بدعیه خازمیه ثعالبه صفریه اباضیه حفصیه یزیدیه بیهسیه فضلیه شمراخیه ضحاکیه مالکیه شافعیه حنفیه داودیه جهمیه بطیخیه نجاریه ضراریه صباحیه کلابیه اشعریه کرامیه هشامیه جوالقیه مقاتلیه قضائیه حبیه بیانیه مغیریه زراریه منهالیه مبیضه غیلانیه صالحیه اصحاب الرأی شبیبیه شمریه جحدریه 1."