قوم یهود از برگزیدگی تا نژادپرستی مقاله

در متون مقدس یهودی در باره برگزیدگی قوم یهود سخن به میان آمده است؛ قرآن کریم نیز این برگزیدگی را ـ دست‌کم در مقطع زمانی خاص ـ مورد تصدیق قرار داده است. برخی از یهودیان به نژادپرستی روی‌آورده، این اعتقاد خود را به متون مقدس یهودی مستند ساخته‌اند. آیا از برگزیدگی قوم می‌توان برداشتی نژادپرستانه کرد؟ در میان خود یهودیان دیدگاه‌های بسیار متنوعی در این باره ارائه شده است. این نوشتار به بررسی چگونگی طرح این موضوع در متون مقدس و دیدگاه‌های مختلف درباره آن و معنای واقعی برگزیدگی، پرداخته است.

"به گفته برخی از نویسندگان جدید یهودی، قوم به‌اسارت‌رفته پس از بازگشت، کتاب تورات و دیگر کتاب‌های تاریخی را نگاشت و در این میان، دو امر را محور تاریخ خود قرار داد: یکی قومی که مقدس است و قوم خاص و برگزیده خداست و دیگری سرزمینی که مقدس است و خدا ______________________________ 1 . او این را می‌پذیرد که توجه به قومیت و نیز ترویج و تبلیغ این‌که خدا توجهی ویژه به قوم دارد و آنان نزد خدا موقعیتی خاص و ممتاز دارند، دارویی برای تسکین آلام و دردهای قوم بوده است؛ اما تلاش می‌کند در تلمود و سخنان دانشمندان یهود، بیانی معقول را از برگزیدگی قوم ارائه کند. نکته مهم در سخن این دو نویسنده این است که هر دو، هر گونه نژادپرستی را، حتی اگر ظاهر عبارت تلمود باشد، رد می‌کنند، اما در یک امر اختلاف دارند؛ اگر برخی از دانشمندان یهودی قرون وسطا، مانند ابن‌میمون، و نیز قانونگذاران دولت اسرائیل در زمان حاضر تفسیری نژادپرستانه از مطالب تلمود کرده‌اند، بنابه نظر شاهاک، کار خطایی نکرده‌اند، اما به نظر دکتر کهن مرتکب خطا شده‌اند. اگر قوم اسرائیل از چنان جایگاهی برخوردار است که باید همه چیز، حتی اصول مسلم اخلاقی، فدای آن شود، پس در واقع قوم جای خدا را گرفته است و این با نخستین و مهم‌ترین اصل تورات که در دو فرمان نخست «ده فرمان» بر آن تأکید شده، ناسازگاری دارد: من خداوند، خدای تو هستم، همان خدایی که تو را از اسارت و بندگی مصر آزاد کرد. اما خدا آنان را برای چه برگزیده است؟ خود کتاب این امر را روشن کرده است: «هر چند سراسر جهان مال من است، اما شما برای من ملتی مقدس خواهید بود و چون کاهنان مرا خدمت خواهید کرد» (سفر خروج، 19:3ـ6)."