تحلیلی بر خطبه 80 نهج البلاغه مقاله

برای روشن شدن صحت و سقم این اخبار، نخست باید به احوال رجال اسناد نگریست و با نگاهی علمی ـ تحلیلی دلالت آنها را بر این و آن اندیشه مورد تأمل قرار داد (چه امکان وجود فهم‌ها و تلقی‌های مختلف در این زمینه، چندان دور از واقع نیست) آنگاه با عرضه آنها به قرآن، به مناقشه مضمونی دست زد و در نهایت روشن کرد که آیا آن قبیل روایات می‌تواند مربوط به شرایط زمانی و مکانی خاص باشد بی‌آنکه راویان آن احادیث، قراین دال بر تعلق زمانی و مکانی را (به هر دلیل) یادآورد نشده باشند یا خیر؟ (2) ما، در این نوشتار برآنیم که سرانجام به تصویر راستین کلمات نهج‌البلاغه دست یازیم و بذر اطمینان را در قلب زن مسلمان متحیر بیفشانیم، اعتلای فکری ـ روحی زن مسلمان و هویت انسانی ـ اسلامی او را به مقصد و مقصود رسانیم و نه به شکلی سطحی و گذرا، بلکه به شکلی اصولی، با مسائل نظری و دیدگاههای راجع به زن، برخورد نموده و قدمی کوچک در سیر احیاء فرهنگ راستین اسلام برداریم. (40) * دیدگاه کلی صاحب‌نظران پیرامون خطبه 80 «فی ذم النساء» صاحب نظران در مورد این خطبه نظرات متفاوتی داده‌اند از جمله اینکه: 1ـ این خطبه، گرچه خطابش عام است ولی اشاره به مورد خاص و شخص معین است، چنانکه در زمان خاص که همان بعد از به پایان رسیدن جنگ جمل بوده است، امیرالمؤمنین علیه‌السلام این خطبه را ایراد فرموده‌اند و حتی سخن مزبور را با این ترتیب ترجمه کرده‌اند که: ای مردم، جمعی از زنان هم از نظر ایمان، هم از جهت بهره، هم از موهبت عقل در رتبه‌ای کمتر از مردان قرار دارند...