چکیده:
در این مقاله، فرقة ناجیهای که پیامبر اعظم(ص) در حدیث معروف خود فرموده است، بررسی میشود. فریقین این حدیث را به اتفاق از پیامبر نقل کردهاند که به حد تواتر رسیده است.بحث دربارة محتوا به دو بخش تقسیم میشود: صدر حدیث 73 فرقه ذکر میکند. میان علمای ملل و نحل اختلاف وجود دارد که مراد تعداد حقیقی است یا کنایی. از لحاظ قرائن مراد اعداد حقیقی است که این فرقهها به مرور زمان به 72 فرقه خواهد رسید.ذیل حدیث سه گونه نقل شده است: در برخی احادیث «الجماعة» آمده است، در برخی «ما انا علیه و اصحابی» و در برخی «من اتبع وصیّی علیّا» آمده است. صریحترین تعبیر، تعبیر سوم است که با اسم و مشخصات ذکر شده است.اما فرقة ناجیه چه کسانی هستند؟ هم اهلسنت و هم شیعه خود را فرقة ناجیه میدانند. اگر به دلایل هر دو نگاه کنیم، میبینیم که فقط شیعه فرقة ناجیه و مذهب حق است. چون شیعه از اهلبیت پیروی کردند و از دشمنان آنها بیزاری جستند و کسی دیگر را بر آنها مقدم نداشتند. آنان مصداق این حدیثاند، چون به حدیث ثقلین وحدیث سفینه و... هم در مقام عمل و هم در مقام عقایید عمل کردند.
خلاصه ماشینی:
به علاوه، مراد از 73 فرقه چيست، سند حديث چگونه است، محتواي آن چيست؟ در اين پژوهش، ما علاوه بر بررسي سند و محتواي حديث، روشن خواهيم كرد كه معيارهاي پيامبر اعظم(ص) براي فرقه ناجيه چيست و از نظر ايشان كدام فرقة ناجيه خواهد بود.
اما فخررازي و امثال او كه اين حديث را نپذيرفتهاند، دليلشان بر عدم پذيرش مخدوش است، زيرا پيامبر(ص) امر به افتراق نكرده است كه مرتكب قبيح شده باشد و قرآن از او نهي كرده باشد، بلكه حضرت پيشيگويي كرده است (موسوي، همان: 30).
بنابراين، ممكن است رقم ياد شده در حديث در طول حيات امت اسلامي تحقق يابد، بدين صورت كه در هر قرن يا عصري فرقهاي ظاهر گردد، آنگاه در همان فرقه دستهبنديها و انشعاباتي پديد آيد و در نتيجه 73 فرقة اصلي و محوري ظاهر گردد و هر يك داراي شاخههايي باشد، زيرا هر گاه حديث از نظر سند پذيرفته شود و از پيامبر اعظم(ص) صادر شده باشد، قطعاً واقع خواهد شد و فرضية مزبور ميتواند توجيه معقولي براي آن به شمار آيد، هرچند تعيين مصداق و بازشناسي فرقههاي اصلي از متفرعات و شاخههاي آنها به صورت قطعى امكانپذير نباشد (بغدادي، پيشين:7).
أبو بكر محمد بن موسي شيرازي در كتاب خود از تفاسير اثنا عشريه نقل ميكند: «قالالنبي(ص): ستفترق أمتّي بعدي على ثلاث وسبعين فرقة ؛ فرقة ناجية، والباقون في النّار؛ قال علي(ع): يا رسول مَن الفرقة الناجية ؟ قال : المتمسّكون بما أنت عليه وأصحابك (حسيني تستري، احقاقالحق 1019: 7/ 185)؛ پيامبر اكرم(ص) فرمود: به زودي امتم بعد از من به 73 فرقه تقسيم خواهد شد، يك فرقه نجاتيافته است و بقيه در آتشاند.