چکیده:
بر خرابه های ناشی از حملات مغول، یک کانون تمدنی فعال، به کوشش عالم برجسته، ریاضیدان و منجم مشهور و فقیه و متکلم شایسته، حضرت خواجه نصیرالدین طوسی بنا شد. ویژگی های خاص این مرد دانشی، سبب شکل گیری این کانون تمدنی گردید. نقطه درخشان این کانون، رصدخانه مراغه بود که طالب علمان و دانشمندانی از سراسر عالم اسلامی در آنجا فرود
می آمدند. در این مقال، پس از بیان کلیاتی درباره این کانون تمدنی، فهرستی از زبدگانی که برای دیدار با خواجه و بهره گیری از تحقیقات آثار موجود در مراغه به این شهر آمده بودند، ارائه شده است.
On the ruins caused by the Mongols’ invasions، a dynamic centre of civilization was built by the outstanding scholar، famous mathematician and astronomer and praiseworthy jurisprudent and theologian، Khwājeh Nasir al-Din Tūsi. The characteristic features of this man of knowledge prompted the establishment of this centre of civilization. The shining section of this centre was the observatory of Marāghah that attracted students and scholars from all over the world.
After expressing some generalities on this centre of civilization، this paper will provide a list of dignitaries who had come to Marāghah in order to meet Khwājeh and benefit from the research findings that were existed in that unique center.
خلاصه ماشینی:
"مدرسۀ عزیه از دیگر مدارس مراغه است که اامیر عز الدین ابو نصریک ارسلان مراغی ساخته و در روزگار ابن فوطی،منجم و مهندس مشهور مؤید الدین مؤید بن عرضی مهندس در وقت آمدن به مراغه برای کار رصدخانه در آن سکونت داشت و قاضی کمال الدین احمد بن عبد العزیز مراغی،قاضی مراغه،قصائد فارسی متعددی دربارۀ وی سرود(همان،ص 370؛ش 558).
(همان،ج 4،ص 484؛ش 3019،و نمونۀ دیگر:ج 4،صص 83،3398،ج 4،ص 386؛ش 4033،ج 5،ص 99؛ش 4718) ابو الفرج بن هارون معروف به ابن العبری،مورخ برجستۀ مسیحی که خود از موصل برخاسته و زمان هولاگو به مراغه آمد و در آنجا سکنی گزید،مینویسد:در این تاریخ، خواجه نصیر الدین طوسی فیلسوف صاحب رصدخانۀ مراغه،آن حکیم عظیم الشأن و صاحبنظر در تمام فنون حکمت،درگذشت.
قطب الدین ابو المظفر احمد بن محمود بناکتی:از فضلایی است که در روزگار مولانا السعید نصیر الدین ابو جعفر در سال 671 به مراغه وارد شد و کتابهای زیادی برای خود و دیگران از تصانیف و آثار خواجه نوشت.
کمال الدین ابو محمد الرضا بن فخر الدین محمد حسینی افطسی آبی علامه:او به مراغه در محضر مولانا السعید نصیر الدین ابی جعفر آمد و شماری از آثار فخر رازی را نزد وی خواند و آثاری که خواجه از پدرش وجیه الدین محمد بن الحسن،از دایی پدرش نصیر الدین عبد الله بن حمزه،و داییاش نور الدین علی بن محمد شیعی و دیگران شنیده بود،برای وی روایت کرد.
مجد الدین ابو عبد الله فضل بن محمد بن ابی بکر بن شعرانه اعرج اصفهانی فقیه ادیب:سال 668 در مراغه نزد ما آمد و به محضر مولانا السعید نصیر الدین ابی جعفر رسید."