خلاصة:
این مقاله سعی بر آن دارد تا مقوله بیداری اسلامی را در آرا و اندیشههای سلسله جنبان این حرکت اصلاحی یعنی«سید جمال الدین اسدآبادی»مورد بررسی قرار دهد. نویسنده عدم اعتماد به نفس ملل مسلمان و همچنین حکمرانی حکام مستبد بر جوامع اسلامی را از جمله موانع پیشرفت مسلمانان دانسته است.در حالیکه کشورهای غربی پیش از رنسانس از فرهنگ و دانش چندانی برخوردار نبودهاند و کلیسا بر جنبههای مختلف زندگی و تفکر آنان سایه افکنده بود و مانع هر گونه پیشرفت آنان میشد،مسلمانان در سایه دین اسلام، هر روز بر دامنه علم و دانش خود میافزودند.ولی این دوران دیری نپایید که با شروع جنگهای صلیبی سیر معکوس طی نمود.بطوریکه کشورهای غربی در طول این جنگها به واسطه ارتباط با مسلمانان،با علم و دانش آنها آشنا شده و میراث خوار مسلمانان شدند. وی سپس نظرات و تفکرات سید جمال را از جنبههای زیر مورد بررسی قرار میدهد: 1.علم در منظر سید جمال؛2.دشمن شناسی؛3.دین و فرهنگ؛4. همگرایی،وحدت و بیداری اسلامی. در پایان نویسنده اظهار میدارد که آنچه بیش از هر چیز در اندیشههای سید جمال به چشم خورده و قابل توجه است،ارزش و اهمیتی است که او برای علم و فرهنگ قائل است.بویژه در شرایط امروزی جامعه جهانی و گسترش موج اسلام ستیزی و نیز با توجه به اینکه کشورهای غربی تهاجم فرهنگی شدیدی را علیه اسلام و مسلمانان آغاز کردهاند ولی کشورهای اسلامی و مسلمانان جهان میتوانند با افزودن رو زافزون علم و دانش و بالا بردن سطح آگاهی و همچنین وارد کردن قرآن در سطح جامعه و عمل به آن و و توجه به اشتراکات پنجگانه:1.اعتقاد به وحدانیت خداوند متعال 2.اعتقاد به نبوت پیامبر(ص)و ختم نبوت 3.اعتقاد به قرآن مجید که منزل من الله است 4.مرکزیت کعبه بین مسلمانان 5.کلمه توحید لا اله الا الله،محمد رسول الله. و گسترش همکاریهای اقتصادی،فرهنگی،علمی و...گامهای مستحکمی در راستای وحدت جهان اسلام بردارند.
ملخص الجهاز:
"سید جمال معتقد بود که نبایستی به صورت کورکورانه از غرب تقلید نمود،بلکه اخذ علوم و فنون باید پس از تحکیم مبانی اعتقادی و ایمانی مسلمانان باشد،چه در غیر اینصورت ممکن است به جای پیشرفت،زوال و عقب افتادگی را در پی داشته باشد، چنانچه در این زمینه میگوید: مسلمانان صدر اسلام تنها هنگامی به فرا گرفتن طب بقراط و جالینوس و هندسه اقلیدس و نجوم بطلمیوس و فلسفه افلاطون و ارسطو همت گماشتند که پایههای ایمان خود را استوار کردند.
دین اسلام همواره صلاح ملت و مردم را در درجه اول اولویت و اهمیت قرار داده است،که با قبول آن،اهمیت به دین در یک جامعه اسلامی ناقض حقوق ملت نخواهد بود و در توضیح مطلب سید جمال در مورد آزادی مطبوعات باید گفت با توجه به اینکه اهداف شوم و سکولار جوامع غربی نسبت به جوامع اسلامی-همواره طی دوران گذشته-موتور حرکت مطبوعات جوامع اسلامی بوده و معمولا نخبگانی مسئولیت هدایت این مطبوعات را بر عهده دارند که تنها اندیشه آنها حرکت جامعه به سمت غرب و سکولاریسم است.
18 نتیجهگیری با توجه به مطالب فوق و بررسی اندیشههای سید جمال الدین اسد آبادی میتوان اینگونه نتیجه گرفت که با توجه به شرایط کنونی جامعه جهانی بویژه پس از حوادث 11 سپتامبر آمریکا و گسترش موج مبارزه با اسلام و مسلمانان به بهانه مبارزه با تروریسم و همچنین سلطه رسانهای غرب و بویژه صهیونیسم بینالملل و تهاجم همه جانبه فرهنگی علیه ارزشهای اسلامی و تحرکات اخیر کشورهای غربی علیه اسلام و نمادهای مسلمانان مانند قضیه حجاب در کشور فرانسه-که خود را پرچمدار نمادهای مسلمانان مانند قضیه حجاب در کشور فرانسه-که خود را پرچمدار دموکراسی و حقوق بشر میداند-همگی نشان دهنده زنگ خطریست که به صدا درآمده است."