خلاصة:
کارکرد توریسم بعنوان یک صنعت، در ایران به نیم قرن اخیر بر می گردد. در دوره معاصر، تحولات زیر ساختی منجر به تحولات اقتصادی- اجتماعی در جامعه ایرانی گردید، که صنعت توریسم نیز رنگ و بویی تازه به خود گرفت، لیکن هنوز حرکت آن بطیء و کند بود . پس از تحولات دهه 1340 رفته رفته بر دامنه کارکردهای توریسم نیز در ایران افزوده شد. وقوع جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1973 و افزایش قیمت نفت که منجر به توسعه هر چه سریعتر شهر نشینی و شکل گیری لایه های میانی (بورژوا) در جامعه ایرانی گردید نیازهای جدید گردشگری و گذران اوقات فراغت خارج از منزل را در جامعه دامن زد. اوج گردشگری در ایران را در دهه های 1357-1340 شاهدیم اما پس از آن با وقوع انقلاب اسلامی 1357 و متعاقب آن جنگ تحمیلی عراق علیه ایران تا پایان جنگ با دوره رکود وافول صنعت گردشگری در ایران مواجه ایم. لیکن با اجرای برنامه های اول، دوم و سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در ایران (1383-1368) مجددا بسیاری از زیر ساختهای اقتصادی و فرهنگی بازسازی و بعضا بیش از گذشته بسط و گسترش یافت و تا حدودی بر تحرک و پویایی صنعت گردشگری نیز در ایران افزوده شد؛ در برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور به لحاظ اهداف و کارکردها بیش از گذشته به صنعت توریسم توجه شده و مقرر است که تا پایان برنامه (1388) جذب توریست خارجی به کشور به بیش از 20 میلیون نفر برسد. این تحولات کارکردی و ساختاری نشان دهنده مرحله گذار شتابان در صنعت گردشگری ایران و جهش اساسی در آن می باشد.
ملخص الجهاز:
لیکن با اجرای برنامه های اول ، دوم و سوم توسعه اقتـصادی ، اجتمـاعی و فرهنگـی در ایران (١٣٨٣-١٣٦٨) مجددا بسیاری از زیر ساختهای اقتصادی و فرهنگـی بازسـازی و بعضا بیش از گذشته بسط و گسترش یافت و تا حدودی بـر تحـرک و پویـایی صـنعت گردشگری نیز در ایران افزوده شـد؛ در برنامـه چهـارم توسـعه اقتـصادی ، اجتمـاعی و فرهنگی کشور به لحاظ اهداف و کارکردها بیش از گذشته به صنعت توریسم توجه شده و مقرر است که تا پایان برنامه (١٣٨٨) جذب توریست خارجی به کشور به بیش از ٢٠ میلیون نفر برسد.
جدول شماره ٣ : میزان تغییر کاربری تأسیسات جهانگردی و نسبت آنها از مجموع تأسیسات و تجهیزات از رده خارج شده در اوایل انقلاب اسلامی * ( به تصویر صفحه مراجعه شود) * ابراهیم زاده و بریمانی ، ١٣٧٥ : ٨٣ برنامه های توسعه کشور و رونق مجدد کارکردهای توریستی در ایران الف - برنامه اول توسعه اقتـصادی ، اجتمـاعی ، فرهنگـی و کارکردهـای توریـستی آن (١٣٧٢- (1368 با پایان یافتن جنگ تحمیلی تهیه و تدوین برنامه های توسعه کشور کـه در برگیرنده توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ایران بود آغاز و تـا کنـون سـه برنامه پنج ساله اجرا و برنامه چهارم نیز از یکسال قبل آغـاز شـده اسـت .
ج- برنامة سوم توسعه اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و کارکردهای توریستی آن (١٣٨٣-١٣٧٩) در برنامه سوم توسعه کشور، بطور جدی تری به صنعت توریسم پرداختـه شده است ، بر این اساس سیاستها و استراتژیهای فراگیرتر و همه جانبه ای بمنظور توسعه توریسم در ایران در این برنامه دیده می شود که برخی از آنها عبارتند از : - ادغام سازمانهای ایرانگردی و جهـانگردی و میـراث فرهنگـی ، بـه منظـور ایجـاد هماهنگی بیشتر و توسعه وظایف فرابخشی و افزایش بهـره وری فعالیتهـای بخـش صنعت توریسم در کشور.