ملخص الجهاز:
"نظریه اجتماعی اگر چه علم جدید یکی از موالید تمدن غربی است، لیکن در سیر تاریخی انقلاب اسلامی، صورت دیگری متناسب با اعتقادات ما خواهد پذیرفت سخن نظریه اجتماعی به لطف نظام آموزشی، ما کموبیش میدانیم داریوش که بوده، اسکندر با ایران چه کرده، ساسانیان چگونه منقرض شدند، نادرشاه کدام یاقوت را به ایران آورد، در دورهی قاجار چه سرزمینهایی از ایران جدا شد و مانند این اطلاعات.
اما علوم اجتماعی هرچند بر دوش فلسفهی پیش از خود سوار شده و در مورد نظرات افلاطون و ارسطو زیاد سخن میگوید اما مؤسس آن، دانش جدید خود را بینیاز از فلسفه دانست.
باید تذکر داد که تاریخنگاری سابقهی چندان طولانی ندارد و اسلاف ما، با تاریخنگاری نبود که توانستند زبان فارسی را ایجاد کرده و فلسفهی اسلامی را بنا نهند بلکه آنها با تاریخ انس داشتند و با آن، جای خود را در زمان مییافتند."