گذر از تربیت مدنی به تربیت فلسفی: پژوهشی فلسفی درباره ی معنای تربیت در یونان باستان مقالة

"مردان سیاسی نیز یا با بی‌‌شرمی تمام، عرصه‌‌ی سیاسی را مکانی برای کسب قدرت و تحقق امیال شخصی یا حزبی‌‌شان می‌‌دانند (رک رساله‌‌ها‌‌ی گرگیاس، جمهوری کتاب اول) و یا علی‌رغم حسن نیتشان نه از روی دانش بلکه بر اساس شانس یا تقدیری الهی به تدبیر شهر دست می‌‌یازند (رک رساله‌‌‌‌های منون، گرگیاس) درباره‌‌ی سوفیست‌‌ها سقراط با مسئله‌‌ی دشوارتری مواجه بود؛ چه ایشان از یک‌سو با آموزه‌‌هایی چون آموزه‌‌ی «انسان-معیاری» پروتاگوراس -«انسان میزان همه‌‌ی موجودات است، هستی چیزهایی که هست و نیستی چیزهایی که نیست» (80B1 DK)- یا آموزه‌‌ی ناموجود و ناشناختنی بودن اشیای گرگیاس -«هیچ‌‌ چیز موجود نیست، اگر موجود باشد، قابل شناخت نیست، و اگر قابل شناخت باشد قابل انتقال به دیگران نیست، پس هیچ چیز موجود نیست» (DK B3 75-77)- امکان شناخت هر امری حقیقی و معتبری را برای آدمی پیشاپیش منتفی می‌دانستند، اما از سوی دیگر خودشان را به عنوان آموزگاران فضیلت مدنی و تربیت عمومی معرفی می‌‌کردند (رک رساله‌‌های پروتاگوراس، گرگیاس و سوفیست). «تربیت فلسفی» هم به ضرورت زیست مدنی انسان‌‌ها زیر سایه‌‌‌‌ی قوانین سیاسی و اخلاقی واقف است، و هم به بی‌‌اعتبار بودن هر قانونی که تنها بر مرجعیت خدایان و اسطوره‌‌های شعری شاعران یا عرف عمومی استوار است؛ بنابراین برآن است هرگونه قانون‌‌گذاری و طرح نظام تربیتی در شهر را بر امری فراسیاسی استوار کند: دانش به «مهم‌‌ترین امر» یا امر نیک."