خلاصة:
در سیستان «زمین» همواره عامل اصلی بسیاری از حوادث و تحولات تاریخی بوده است؛ به طوری که در طول قرن ها باعث پدید آمدن یک نظام زمین داری کهن، منسجم، مستدام و منطبق بر شرایط محیطی،اجتماعی و اقتصادی شده است. این روند تا دوره ناصرالدین شاه قاجار ادامه یافت. در اوایل دوره ناصری،اراضی سیستان خالصه اعلام شد و به صورت استیجاری در اختیار سرداران و خوانین (مستاجران خاص) قرار گرفت. با این تحول سایر انواع مالکیتها در سیستان از بین رفت. این شیوه تا سال 1311ش ادامه یافت؛ اما در این سال، به دستور دولت، تحولاتی در این شیوه به وجود آمد و و اراضی سیستان به صورت سهام اجارهای به عموم اهالی سیستان واگذار شد. (مستاجران عام) این شیوه مستاجری از سال 1311تا 1316ش به مدت پنج سال بر نظام ارضی منطقه حاکم بود. در این سال هیئت وزیران قانون فروش اراضی سیستان را به تصویب رساند؛ اما این اقدام نیز مشکلات ارضی و اختلافات منطقه ای را پایان نداد و پیامدهایی به دنبال داشت. این تکاپوها با تلاش های دولت برای کاهش قدرت سرداران زمیندار مصادف بود. به طورکلی می توان تحولات مالکیتی سیستان در دوره پهلوی اول را به سه دوره مستاجری، مدیری و خصوصی تقسیم کرد.
این مقاله به دنبال یافتن پاسخی برای این سوالات است: چرا پهلوی اول به تقسیم اراضی سیستان دست زد؟ پیشینه و زمینه های این کار چه بوده است؟ پیامدهای انجام آن در سیستان چیست و نقش زمینداران سیستان در تحولات این دوره چگونه ارزیابی می شود؟
In Sistan province Land has always been one of the most important factors of historical events and changes، so that during the centuries it has caused an ancient، consistent، everlasting landholding system conforming to the environmental، social and economic situations. This process had continued to Naser-al-dinshah time in the beginning of his era، lands of Sistan have been announced as properties owned by the government and were rented to the military generals and tribal chiefs (special tenants). With this change all different kinds of ownerships were deleted. This method had practiced till 1311 of solar year (1932)، but in that year by the government order some changes have been made in that method and lands of Sistan were announced as rental shares and were given to the native residents of Sistan province (public tenants). This method of tenancy had governed the land system of that area for 5 years from 1311-1316 (1932-1937). In 1316 (1937) the cabinet had approved the law of selling the lands of Sistan province، but this action had not ended the problems of lands and regional quarrels and had some consequences. Those endeavors had coincided the government’s efforts to reduce the power of military general landholders. In general the changes of land ownership in Sistan in Pahlavi I era can be categorized in three periods; tenancy، managing، and private. In this essay it has been tried to answer these questions: Why land reforms were made by Pahlavi I? What were the backgrounds and basis of land reform? What were the consequences of land reform and how the roles of land holders in the changes of this period are analyzed?
(
, 
, 
)
