خلاصة:
در دهههای اخیر سرمایهگذاری مستقیم خارجی نقش مهمی در ایجاد توسعه و بهبود رشد اقتصادی کشورهای جهان داشته است. سرمایهگذاری مستقیم خارجی میتواند در کنار انتقال سرمایه، بهعنوان کانالی برای انتقال فناوریهای جدید به کشور میزبان عمل کند. با این حال مطالعات تجربی، نتایج متفاوتی از نظر جهت و میزان اثرگذاری سرمایهگذاری خارجی روی بهرهوری بنگاههای کشور میزبان بهدست میدهند. از سرمایهی انسانی به عنوان شاخص قابلیت جذب بنگاههای داخلی در سرریز بهرهوری به این بنگاهها استفاده شده است. در مقالهی حاضر با استفاده از مدل دادههای ترکیبی برای تعدادی از زیرگروههای بخش صنعت، اثرات سرریز سرمایهگذاری مستقیم خارجی طی دورهی زمانی 1386-1376 مورد آزمون قرار میگیرد. نتایج نشان میدهد که وجود بنگاههای خارجی از طریق پیوندهای عمودی روی بهرهوری بنگاههای داخلی، اثر مثبت و معنی داری داشته است و پیوندهای افقی بین بنگاههای داخلی و خارجی بهرهوری بنگاههای داخلی را کاهش میدهد. اما با افزایش سطح سرمایهی انسانی و هزینههای تحقیق و توسعه در بنگاههای داخلی، رفته رفته اثرات منفی پیوندهای افقی مثبت و افزایشی میشود. طبقه بندی JEL: ,L60, D24, F21 ,O3 E24
In recent decades، foreign direct investment (FDI) has played a vital role in economic growth of developed and developing countries. FDI brings new capital and technology to the host country beside a possibility of spillover to local firms. Hence، FDI is considered as an important channel of technology transfer. However، in empirical studies، the size and direction of effects of FDI on productivity of host country firms is in doubt. Furthermore، the absorptive capacity of domestic firms is also important in determining the direction and size of the spillover effect to the host country’s domestic firms.
In this study، we examine spillover effects of FDI in a number of industry sub-sectors over the period 1997-2007، using a panel data model. Moreover، the human capital and R&D expenditures are considered as indicators of the absorptive capacity of the domestic firms.
The results show that horizontal linkages between foreign and domestic firms reduce the productivity of domestic firms، while vertical linkages increase it. Gradual increase of human capital investment can reverse the negative effects of horizontal linkages.
ملخص الجهاز:
اثر سرریز سرمایهگذاری مستقیم خارجی و نقش قابلیت جذب بنگاههای داخلی در بخش صنعت: مورد ایران (1386-1376) حسین مرزبان* عضو هیأت علمی بخش اقتصاد دانشگاه شیراز dr.
طبقه بندی JEL: ,L60, D24, F21 ,O3 E24 کلید واژه: سرمایهگذاری مستقیم خارجی، سرریز افقی و عمودی، قابلیت جذب، سرمایهی انسانی، تحقیق و توسعه 1- مقدمه امروزه با پایین بودن پس اندازهای ملی و رشد فزایندهی مصرف در کشورهای درحال توسعه، کمبود منابع مالی در این کشورها کاملا مشهود است.
در تحقیق حاضر مانند سایر مطالعات تجربی انجام شده به برآورد کمی و مقداری اثرات سرریز عمودی و افقی حاصل از ورود سرمایههای خارجی به بخش صنعت در اقتصاد ایران پرداخته میشود.
بنابراین بهرهوری به صورت تابعی از اثرات سرریز سرمایهگذاری مستقیم خارجی و قابلیت جذب بنگاههای داخلی تعریف میشود.
جدول 5- نتایج حاصل از برآورد تابع بهرهوری کل عوامل تولید {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع: یافتههای تحقیق با توجه به شواهد عینی جدول (6) مربوط به جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی و نسبت نیروی کار ماهر هرکدام از زیرگروههای بخش صنعت، منفی بودن ضریب سرریز افقی قابل انتظار میباشد.
جدول 6- درصد جذب سرمایهگذاری مستقیم و شاخص سرمایهی انسانی در زیرگروههای صنعت {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع: یافتههای تحقیق 10- نتیجهگیری در تحقیق حاضر اثرات سرریز ورود بنگاههای خارجی به زیرگروههای بخش صنعت ایران مورد بررسی قرار گرفته و نتایج نشان داده است که سرمایهگذاری خارجی از طریق پیوندهای پیشین موجب افزایش بهرهوری بنگاههای داخلی میشود و احتمال اثر سرریز از طریق پیوندهای پسین، ضعیف است.