بازپژوهی قاعده ی تسبیب و نقد قوانین آن مقالة

مؤلف: میرحسینی، سید احمد ؛ آب سواران، حسن ؛

آموزه های فقه مدنی پاییز و زمستان 1393 - شماره 10 ، العلمية - البحثية (Ministry of Science/ISC (‎22 صفحة - من 125 إلی 146 )

fa en

خلاصة:

یکی از موجبات ضمان قهری، تسبیب است. تسبیب یعنی فردی به طور غیر مستقیم باعث آسیب رسیدن به دیگری شود. از آنجا که مشخص کردن ضامن واقعی برای قضات و طرفین دعوی اهمیت به سزایی دارد و از طرفی، تعریفی که در قانون ذکر شده و دیگر تعاریف بیان‌شده، به دلیل اشکالات و ابهاماتی که دارند، نمی‌توانند از عهده این مهم برآیند، بر آن شدیم تا نقاط تاریک و اشکالات آن را با تجزیه و تحلیل روایات اهل بیت( ، رفع و با در نظر گرفتن تک‌تک روایات مربوطه و استفاده از نظریات فقیهان برجسته، ملاک‌ها و ضوابطی را درباره تشخیص ضامن واقعی در ضمان تسبیب به دست آوریم. از نتایج به دست‌آمده این است که عنوان «ضرر» به دلیل گستردگی مفهومش، به جای عنوان «تلف» یا «جنایت» به کار گرفته شود تا تمامی ضررهای نفسی، مالی و حتی عرضی را شامل شود. همچنین بی‌اختیار شدن شخص زیان‌دیده، مجاز بودن افعال مسبّب و زیان‌دیده، ملاک‌هایی هستند که باید به آن‌ها در تشخیص ضامن به تسبیب توجه شود و دور یا نزدیک بودن وی در سلسله علل ایجاد ضرر نباید مد نظر قرار گیرد.

ملخص الجهاز:

"حال در این مثال و مثال‌های پیچیده‌تر از این، که علت تامۀ ضرر، متشکل از سلسله علل ناقصه است، چه فرد یا افرادی را مسئول این ضرر باید دانست؟ به تعبیر دیگر، ضامن به تسبیب کیست؟ آیا تک‌تک این چهار نفر ضامن‌اند یا مجموع آن‌ها یا فقط زنندۀ چاقو یا رانندۀ متخلف؟ در مادۀ 506 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 آمده است: تسبیب در جنایت آن است که کسی سبب تلف شدن یا مصدومیت دیگری را فراهم کند و خود مستقیما مرتکب جنایت نشود به طوری که در صورت فقدان رفتار او، جنایت حاصل نمی‌شد مانند آنکه چاهی بکند و کسی در آن بیفتد و آسیب ببیند. غیر از حدیث پنجم در تمامی احادیث پیش‌گفته، امام( فقط در مقام بیان تعیین مسبب ضرر و ضامن به ضمان تسبیب بوده است اما در مورد اینکه آن‌ها با قصد قبلی این اسباب را ایجاد کرده‌اند تا مستوجب قصاص شوند یا بدون قصد قبلی، این احادیث ساکت هستند. لکن با توجه به نظریۀ پیشنهادی چنین فرضی درست نیست؛ زیرا در قضیۀ تسبیب، فقط مسبب است که با ایجاد سبب، باعث ضرر به دیگری می‌شود و اگر مباشری در ضرر رساندن مؤثر بوده باشد دیگر این قضیه، قضیۀ تسبیب نیست. پس این صورت، سالبه به انتفای موضوع است و تمام مثال‌هایی که برای این صورت بیان شده‌اند، اشکال دارند؛ زیرا همۀ آن‌ها مصداق‌های قاعدۀ غرور هستند؛ چرا که در غرور، شخص با اختیار خود و مباشرتا به دیگری ضرری می‌زند ولی تحت تأثیر غرور فردی دیگر به این کار دست زده است؛ مانند تخریب غیر قانونی اماکنی که به دستور شهردار و به دست مأموران شهرداری انجام گرفته یا دادن داروی اشتباه به مریض به دستور پزشک و به دست پرستار، و یا شاهد دروغ‌گو و مانند این‌ها."

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول