بررسی گسترش افقی شهر مشهد در چند دهۀ اخیر و تأثیر آن بر منابع آب مقالة

الگوی حاصل از توزیع فضایی فعالیت‌های انسان شهری که از آن به فرم یا شکل شهر یاد می‌شود، بنا بر ماهیت پویا و متغیر شهرها، همیشه در حال تغییر و دگرگونی بوده است، اما ناپایدارترین و نامطلوب‌ترین شکلی که شهرها تا کنون به خود دیده‌اند، شکل گسترده یا گسترش افقی شهری است. شهر مشهد که شهر مورد مطالعه در این پژوهش انتخاب شده نیز از این مقوله مستثنا نیست. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که رشد افقی سریع و بی‌برنامۀ شهر مشهد در دهه­های اخیر (1385– 1335) به بحران­های زیست‌محیطی، به‌ویژه در منابع آبهای سطحی و زیرزمینی منجر شده است. این مهم که با استفاده از روش‌های مختلف مانند عکس‌های هوایی، نقشه‌های موجود در سازمان‌ها، نقشه‌های توپوگرافی و نرم‌افزارهای GIS و SPSS انجام شده است، نتیجه می‌دهد که توسعۀ جسته‌گریختۀ مناطق شهری و صنعتی در حومۀ شهر مشهد، به‌صورت مستقیم و غیر مستقیم سبب تخریب و نابودی منابع آبی منطقه شده است. برای نمونه در دوره‌های مختلف رشد این شهر 88 رشته قنات و تعداد زیادی چشمه به‌کلی نابود شده‌اند که با نابودی این منابع آبی پایدار و بروز بحران کم‌آبی در شهر، از روش‌های جدید، مانند حفر چاه‌های عمیق و احداث سدها استفاده شده است که عمدتا ناپایدارند. در حال حاضر با وجود صرف هزینۀ زیاد برای تأمین آب شرب، هنوز هم این شهر با مشکل کمبود آب مواجه است.