خلاصة:
در منابع روایی اهل سنت، احادیثی وجود دارد که دابه الارض و ماهیت و ویژگی های آن را بیان می کنند. این روایات بیشتر ذیل آیه : و اذا وقع القول علیهم اخرجنا لهم دابه من الارض تکلمهم ؛ «و هنگامی که فرمان عذاب آن ها رسد [و در آستانه رستاخیز قرار گیرند]، جنبنده ای را از زمین برای آن ها خارج می کنیم که با آنان تکلم می کند» (نمل: 82)، در تفاسیر و متون روایی منعکس شده اند. هرچند بین شیعه و سنی در این زمینه اختلاف فاحشی وجود دارد.
در منابع روایی اهل سنت روایات بسیاری درباره مکان و زمان خروج دابه، ویژگی های آن، دوران خروج دابه، روایاتی که تطبیق امام علی(ع) را با دابه الارض نقض و رد کرده اند و معتقدان به آن را دروغ گو شمرده اند و... وارد شده است که آن ها با هم تعارضی شدید دارند تا جایی که چند مکان (یمن، مسجدالحرام، اجیاد و...) و چند زمان متفاوت (ظهر، شب، بعد از طلوع خورشید از مغرب و...) را برای خروج دابه معرفی می کنند، یا روایاتی که دابه را حیوانی خارق العاده می دانند. از این رو ضرورت ایجاب می کند به بررسی و اعتبارسنجی این اخبار معارض _ که در منابع روایی اهل سنت آمده اند _ پرداخته شود. با بررسی سندی، محتوایی و دلالی این اخبار درمی یابیم در منابع روایی اهل سنت، روایت صحیحی در این باره وجود ندارد و همه روایات مضطرب اند و از ضعف سندی رنج می برند و تنها یک روایت حسن وجود دارد. همچنین با توجه به این که بیشتر راویان این احادیث از چهره های پدیدآورنده یا تاثیرپذیر اسرائیلیات به شمار می روند، احتمال می رود این روایات از اسرائیلیاتی باشند که وارد منابع روایی اهل سنت شده اند. با توجه به روایت حسن و برخی شواهد دیگر نیز که از متن روایات به دست می آید، احتمال می رود منظور از دابه الارض، امام زمان(عج) باشد.
The Sunni Hadith sources narrate the nature and characteristics of the Dabbah tol arz following the verse to the effect that narrates "and when the time to torment (the wrongdoers) comes، on the verge of resurrection، a creature from the earth will be brought out who speaks with them "(Surah Naml: 82). This notion is reflected in the interpretation and narrative texts، although there is a tremendous difference between Sunnis and Shiites in (interpretation of) this field.
Many traditions in the Sunni hadith sources talk about the place and time of departure Dabbah، its features، Dabbah period، and the traditions that are matching Dabbah with Imam Ali. The adherents have denied the link and called the proponents liars. Instead، they consider this as a severe conflict where few places (Yemen، Mosque، create، etc.) and different times (morning، evening، after the sun rises from the west، etc.) as the features for the rise of Dabbah، or some traditions claim Dabbah is an extraordinary animal. So it necessary to review and validate such contradictory claims found predominantly in Sunni hadith sources. By examining the evidence، content، documents، and news analysis in the Sunni hadith sources، it is found that there is no true narrative about it and the existing narratives suffer from lack of evidence and only one narrative can be true. Also، given that most of the narrators of these hadith are the figures that are either the authors or they are affected by Israelites، it is likely that the traditions of Israelites have entered the Sunni hadith sources. According to the text of the single reliable hadith found and some other evidence that can be extracted form he narratives، it is likely Dabbah is the Imam of the Time، Mahdi.
ملخص الجهاز:
"یمن، منطقهای نزدیک مکه، میان رکن حجرالاسود و باب بنیمخزوم برخی روایات برای دابه سه خروج قائلاند که هر بار از یک مکانی خروج میکند: حدثنا أبو العباس محمد بن یعقوب، ثنا الحسن بن علی بن عفان العامری، ثنا عمرو بن محمد العنقزی، ثنا طلحة بن عمرو الحضرمی، عن عبد الله بن عبید بن عمیر اللیثی، عن أبی الطفیل، عن أبی سریحة الأنصاری _ رضی الله عنه _ عن النبی _ صلی الله علیه و سلم _ قال: برای دابه سه خروج است؛ اول از زمین یمن برآید چنانکه اهل بادیه از وی خبر دارند [و ذکر وی به ایشان برسد ]، اما ذکر وی به مکه و دیگر شهرها نرسد [و در آن خروج اول صفت عظمت و طول و عرض وی در چشمها نیاید و پیدا نگردد]، سپس ناپدید شود و روزگاری دراز بگذرد.
(فاکهی، بیتا: ج6، 127) حدثنا محمد بن إدریس قال: ثنا سعید بن منصور قال: ثنا حبیب بن أبی حبیب الجرمی قال: ثنا قتادة، عن الحسن، عن عبد الله بن عمر _ رضی الله عنهما _ ، عبدالله بن عمر در مکه بود و سپس وقتی خواست تا وارد وادیای شود که دابه از آنجا خارج میشود گفت: همانا او خارج میشود و او نشانهای برای مردم است؛ در صورت مؤمن نشان میگذارد، پس صورتش سفید میشود و صورت کافر را نشان میگذارد، پس صورتش سیاه میشود."