خلاصة:
مسئلة اصلی پژوهش پیش رو، بیان چیستی و چگونگی دگرگونی انسان در کلام وحی با خوانش و رهیافت خرد و ساختار اندیشة صاحب «المیزان» میباشد. همچنین این مقاله کوشیده است پرسشهای پیرامون این مسئله بر اساس مبنای علامه طباطبائی(ره) را تبیین نماید و بر اساس دادههای کتابخانهای و به روش توصیفی ـ تحلیلی نوشته یافته است. فرایند این برآیند رسیدن به سه دیدگاه اصلی در چگونگی دگرگونی انسان یعنی دگردیسیظاهری، روحی و نیز ظاهر و باطن انسان میباشد. در خوانش صاحب المیزان، علاوه بر تحقق تنزل روحی (دگردیسی اخلاقی)، مرحلهای پس از این امر یعنی دگردیسی جسمانی (دگرگونی تکوینی) نیز محقق گردیده است. با ملاحظة این سخن که انسانیت آنان به صورت کامل و نهایی از میان نرفته است. علامه تداوم این قاعده در دیگر امتها را ممکن دانسته است که مبنای این گفتار را در تأثیرپذیری بدن از روح در نگاه وی میتوان پیگیری کرد.
ملخص الجهاز:
دگردیسی انسان در خوانش صاحب المیزان محمدتقی شاکر پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه ، قم محمدتقی رکنی استادیار پژوهشگاه امام صادق (ص )، قم (تاریخ دریافت : ١٣٩٣/١٢/١٦؛ تاریخ پذیرش : ١٣٩٤/٠٢/٢١) چکیده مسئلۀ اصلی پژوهش پیش رو، بیان چیسـتی و چگـونگی دگرگـونی انسـان در کـلام وحی با خوانش و رهیافت خرد و ساختار اندیشۀ صاحب «المیزان » میباشد.
آیا این مسئله نمودی در حیات دنیایی بشر نیز به جـای میگذارد و آیا دگردیسی ژرف روحی انسان ممکن است عاملی برای پدیدار شدن تحولات جسـمانی او باشد و انسانی که در باطن ، هویت و اصالت خـویش را از دسـت داده اسـت ، دگـر شـدن مـادی و ظاهری برای او امری قابل تحقق است ؟ در این گام ، برای تکمیل پاسخ های مطرح و مبانی آن ، نخست مروری به پاسخ قرآنی این مسئله و آنگاه خوانش علامه طباطبائی (ره ) از این مسئله خواهیم داشت .
قرآن کریم در بیان مصادیقی از فرجام این فرع انگاری و فراموشی حقیقت انسان ، در چهار مـورد دربارة گروهی از انسان ها حقایقی بیان نموده است که حکایت کنندة تغییر ماهیت و تبـدل آنهـا بـه حیوان میباشد و جلوه های تحقق دگرگونی و دگردیسی آنان را بیـان گـر اسـت (ر.
٩ـ نقش پذیرش انحراف عمومی در توسعۀ دگردیسی علامه طباطبائی (ره ) دیدگاه عکرمه و ابن عباس را نادرست دانسته است و در دلیل خـود بـر ایـن ادعا معتقد است که هرچند از سکوت کنندگان صیدی صورت نگرفت ، لیکن گناه بزرگ این گروه در اندیشۀ علامه که از آن تعبیر به گناه بزرگتر از صید ماهی مـینمایـد، تـرک نهـی از رفتـار ناپسـند میباشد.