خلاصة:
متأثر از روندهای غالب توسعه در سطح ملی، در مقیاس ناحیهای نیز عدم تعادلهای فضایی در بهرهگیری از ظرفیتها و تجهیز مقصدهای (بالقوه) گردشگری نمایان است. در قلمرو این مقاله، سازمان فضایی گردشگری شهرستان طرقبه - شاندیز نیز شاهد بینظمیهای فضایی در پراکندگی منابع، جاذبهها، محصولات و به ویژه خدمات پشتیبان گردشگری و در نهایت شبکهای سازمانیافته از مقصدهای گردشگری است؛ لذا ساماندهی فضایی مقصد مورد مطالعه مبتنی بر الگوی تئوریک و واقعیتهای جغرافیایی به عنوان هدف نهایی پژوهش مورد توجه واقع شده است. با عنایت به چالش پیش روی و برای نیل به هدف، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و همچنین گردآوری اطلاعات به شیوهی اسنادی و میدانی مبنا قرار گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل 34 مقصد گردشگری واقع در شهرستان بوده که برای کلیه مقصدها، فرمهای اطلاعاتی تکمیل شده است؛ برای وزندهی معیارها از روش AHP، برای تدقیق امتیاز نهایی و رتبهبندی مقصدها از روش پرومتی و برای سطحبندی مقصدهای گردشگری از روش تحلیل خوشهای استفاده شده است؛ در نهایت با استفاده از تئوری نقطه شکست در محیط نرم افزاری (GIS) قلمروی عملکردی مقصدها تعیین شده است. نتایج نهایی، گویای وجود نظام چهارسطحی نابسامان در سازمان فضایی شهرستان با تفوق دو مقصد برتر (طرقبه و شاندیز) نسبت به سایر مقصدها میباشد، برای برونرفت از وضعیت نابسامان با تأسی به اصول راهبردی نظریههای سازمان فضایی از طریق مقایسهی الگوی وضع موجود با الگوی تجریدی و در نهایت تعدیل آن متناسب با الزامات حاکم بر ناحیه، الگوی سازمان فضایی پیشنهادی شهرستان ارائه شده است.
Current trend regarding tourism spatial development both at macro and micro regional level, following the county spatial development structure is relatively chaotic. There exist an imbalance with respect to access to different opportunities as well as resources and benefits. The consequences of this disorder is exemplified itself in low performance of peripheral tourism destinations as opposed to tourism poles. This in turn, will lead to concentration of growth in prominent tourism destinations and lagging behind peripheral ones. These gaps and spatial discrepancies associated with passing problems and challenges from undeveloped spaces into well-developed tourism destinations. Effective utilization of tourism capabilities as well as attaining an appropriate spatial arrangement of tourism destinations, relationships and linkages, having control over growth and development, and achieving sustainable tourism, all demand tourism spatial planning. This not only paves the way for satisfying tourists varied needs in accordance with tourism capabilities at national and regional levels, but also would be very beneficial for host communities as well, taking into consideration the tourism development driving forces. This spatial balance could an affect image formation of destination one could illustrate and cluster different sectors of particular destination via spatial arrangement including nodes, axes and areas. The comprehensive analysis of these spatial arrangements and clustering could lead to location identity and providing a transparent image for destinations. This study predominantly aims to focus on spatial arrangement with emphasis on optimization of the organizational arrangement as well as associated activities and corresponding linkages. The study area that is Torgabeh Shandiz in Khorasan Razavi experiencing spatial disorders and imbalances regarding tourism resource distributions, attractions, products, supportive and logistics services. This study further tries to find the missing links and existing gaps regarding spatial organization of the current tourism destinations stating and propose balanced and
integrated pattern at regional level in order to achieve sustainable tourism development in the study area.
ملخص الجهاز:
"( به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل شماره (٣): فرآیند تکنیک پرومتی جدول شماره (٣) : چارچوب سازماندهی شاخص ها مولفه ها معیارها متغیرها / شاخص ها کمیت منابع و داراییهای گردشگری تنوع جاذبه های طبیعی جاذبه های طبیعی تعداد جاذبه های طبیعی واجد ارزش تنوع جاذبه های تاریخی- فرهنگی تعداد جاذبه های تاریخی- فرهنگی واجد ارزش جاذبه های تاریخی -تعداد جاذبه های تاریخی- فرهنگی ثبت شده در فرهنگی فهرست آثار ملی برخورداری از الگوهای فرهنگی متمایز تنوع جاذبه های نوع ویژه جاذبه های نوعویژه تعداد جاذبه های نوع ویژهی واجد ارزش کیفیت منابع و داراییهای گردشگری امنیت منحصر به فردی پاکیزگی مهیا بودن چشم انداز (کیفیت منظر) اصالت شهرت قدمت وضعیت طبیعی دسترسی به منابع آب موقعیت استقرار مقصد شیب عمومی اراضی قابل توسعه مخاطرات طبیعی امکان کاربری تفرجی ابعاد فضایی متوسط فاصله تا دیگر مقصدها پیوندهای عملکردی میان مقصدها فاصله تا مرکز جمعیتی اصلی برد فضایی مقصد فاصله تا تأسیسات اقامتی رسمی کارکردها (خدمات ) عمومی خدمات رفاهی (آب، برق، گاز) خدمات خردهفروشی خدمات مالی و بانکی خدمات ارتباطی (مخابرات، پست ، اینترنت ) خدمات امنیتی و انتظامی آتش نشانی خدمات بهداشتی پمپ بنزین و گاز خدمات فرهنگی پارکینگ کارکردهای پشتیبان گردشگری خدمات اقامتی خدمات توزیع و اطلاعرسانی خدمات پذیرایی خدمات مدیریتی- نهادی قابلیت دسترسی فاصله تا مسیر اصلی تنوع ناوگان حمل و نقل عمومی سهولت دسترسی کیفیت دسترسی نوع راه ارتباطی ایمنی راه ارتباطی کیفیت راه ارتباطی کارآیی ناوگان حمل و نقل عمومی ٤) یافته های تحقیق نتایج به دست آمده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) حاکی از این است که از نگاه کارشناسان و خبرگان، در ساماندهی فضایی مقصدهای گردشگری، معیار «کیفیت منابع و داراییهای گردشگری» دارای بیشترین اهمیت است ، معیار «کیفیت دسترسی» نیز در رتبه دوم قرار دارد."