خلاصة:
در این مقاله که حاصل پژوهشی در یکی از سازمان های نظارتی جمهوری اسلامی ایران است ، تلاش شده با بررسی فرهنگ سازمانی فقه محور چارچوب مفهومی ، مدل مناسب فرهنگ سازمانی بر اساس ارزش های دینی و انقلابی ارائه شود. بدین منظور ابتدا مفهوم فرهنگ سازمانی ، ویژگی ها، عوامل تاثیرگذار و کارکردهای فرهنگ سازمانی بیان می شود سپس رابطه فرهنگ سازمانی با عملکرد سازمان و وظایف مدیریت ، رفتارهای فردی ، ساختار، رضایت شغلی و راهبرد و جو سازمانی مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. در ادامه با استفاده از ترکیب مناسبی از مدل رابینز،دنیسون و شاین ، مدلی برای فرهنگ سازمانی طراحی و ارائه شد. برای تعیین عناصر و اجزای محتوایی این مدل ، بهره برداری از ادبیات موجود در مباحث مدیریت فرهنگ سازمانی ، فرایند مدیریت فرهنگ سازمانی، تغییر فرهنگی در سازمان ، و نیروهای تغییردهنده در سازمان از دیدگاه دانشمندانی چون لوین ،مینتزبرگ ، وستلی ،گرین وود و هینینگز صورت گرفته است . علاوه بر استفاده از بیانات و رهنمودهای حضرت امام (رحمه الله علیه ) و مقام معظم رهبری (مدّ ظلّه العالی )، با توجه به تاکیدات ایشان بر جایگاه فقه حداکثری و اصل چهارم قانون اساسی که همگی مبتنی بر عمل کردن به موازین اسلامی و بهره برداری از منابع عظیم فقه شیعه هستند، ضرورت پرداختن به فقه در فرهنگ سازمانی ، تعریف فقه در فرهنگ های سازمانی ، چشم اندازی بر فرهنگ مطلوب سازمانی و مبانی اعتقادی آن تبیین شده است . در نهایت چارچوب مفهومی مدل با چهار بعد هوشیاری و آینده پژوهی ، تدین و پارسایی انقلابی ، انسجام سازمانی و بعد تعالی سازمانی از مجموع منابع مذکور استخراج و برای هر کدام از این ابعاد مولفه هایی تنظیم و سپس در آزمون اعتبارسنجی نهایی شد.
ملخص الجهاز:
به طور کلی فرهنگ سازمانی بر وظایف مدیریت را می توان در قالب چهارچوب ذیل ارائه داشت : جدول ١ـ تأثیر فرهنگ بر وظایف مدیریت وظیفه نوع و نحوه تأثیر فرهنگ سازمانی بر آن برنامه ریزی - تعیین اهداف ، استراتژی ها و خط مشی های روشن سازمان - بیان برنامه های بلندمدت و کوتاه مدت و تصمیم گیری درباره آنها - میزان خطرپذیری در طراحی برنامه ها و نحوه اجرای آنها سازماندهی - میزان تفویض یا عدم تفویض اختیار به مدیران و کارکنان - میزان آزادی عمل کارکنان در طراحی مشاغل فردی و گروهی - میزان و نحوه پشتیبانی از خط مشی ها و قوانین و نوع اعمال آنها رهبری - نوع روش انتخابی برای به انگیزش درآوردن کارکنان و نحوه اجرا - نوع سبک رهبری مورد استفاده در سازمان و نحوه اعمال آن - نوع سبک ارتباطی موجود در سازمان و نحوه اعمال آن در سطوح مختلف کنترل - نوع کنترل (مستقیم یا غیرمستقیم ) مدیران بر اعمال کارکنان - میزان تأکید بر خودارزیابی و خودکنترلی کارکنان و مدیران - سبک کاربردی برای ارزیابی عملکرد کارکنان و مدیران و نوع معیارها ویژگی های مدل فرهنگی رابینز مدل رابینز بیان می کند که اگر مقصود از فرهنگ سازمانی ، سیستمی از استنباط مشترک است که اعضا نسبت به یکدیگر دارند، این سیستم از مجموعه ای از ویژگی های کلیدی برخوردار است که در سازمان به آن ارج می نهد یا برای آن ارزش قائل است و در نهایت ویژگی های ده گانه زیر را معرف و بیانگر عصاره فرهنگ سازمان می داند (رابینز، ١٣٧٤: ٩٧٢).