خلاصة:
برخی اندیشمندان امامیه بر پایة مستنداتی از عقل و نقل ، حق تشریع را از امام نفی کرده و نقش امام را تنها مبلغ شریعت دانسته اند؛ مستنداتی نظیر آیات نخستین سورة مبارکة «نجم »، آیات و اخباری که از بیان تمامی احکام در کتاب خدا حکایت دارد، ادله ای که از کامل شدن دین در عصر پیامبرص خبر می دهد، احادیثی که از املای احکام توسط پیامبرص بر امیرالمومنین ع پرده برمی دارد، احادیثی که ائمه ع فرموده اند: با نظر خود چیزی نمی گویند و سایر ادله ای که مجالی برای تشریع امام باقی نمی گذارد. نوشتار پیش رو، به مهم ترین براهین نفی این مقام از دیدگاه برخی صاحب نظران پرداخته و در نهایت ، ناکارآمدی آن را به اثبات رسانده است .
ملخص الجهاز:
"به طور کلی ، از آن جا که اولی الامر اختیاری در تشریع ندارند و چیزی جز احکام خدا و پیغمبر که در کتاب و سنت آمده نزدشان نیست ، در موارد درگیری فقط به خدا و رسول ارجاع داده شد و نام ایشان ذکر نگردید (طباطبائی ، ١٤١٧ق ٤: ٣٣٩) برخی محققان دیگر نیز گویا به تبعیت از صاحب المیزان ، با صراحت این آیه را دلیلی بر عدم حق تشریع امام دانسته اند (حسینی تهرانی ، ١٤٣٠ق ، ٢: ١٤-١٥) / بررسی و نظر ـــــــــــ فصلنـامــه علمی پژوهشی عبارات مذکور، پرسش ها و اشکالاتی را در پی دارد که پذیرش این گفتار را مشکل می سازد: ـــــــــــ یکم : «شی ء» در آیه ، نکره است و تعریف آن به احکام ، نیازمند دلیل است ؛ حال می پرسیم : وجه انصراف «شی ء» از غیر احکام و تعیین مصداق معین ـ احکام شرعی ـ برای آن چیست ؟ دوم : شاید مراد از «شی ء» امامت باشد؛ یعنی اگر در امامت فردی نزاع شد، باید به گفتار خدا و پیامبر مراجعه کنید، زیرا از آن جایی که خود مدعی امامت ـ اولی الامر ـ یک سوی دعواست ، ممکن است گفتار او مورد پذیرش مخالفان قرار نگیرد؛ پس معنای «شی ء» لزوما نمی تواند احکام شرعی باشد؛ علاوه بر این که حوزة احکام شرعی ، از وظایف اصلی امام است ."