خلاصة:
در پژوهش حاضر ضمن بررسی توالی بندهای قیدی، به رابطة آن با عواملی چون معنا، کلام، وزن و تصویرگونگی پرداختهایم. بدین منظور پیکرهای با 1343 جمله حاوی بند قیدی گردآوری کردهایم که شامل شش نوع بند قیدی زمان، شرطی، سببی، منظوری، نتیجهای و حالت است. با استفاده از تحلیل آماری درمییابیم که بندهای قیدی در فارسی در دو جایگاه آغازی و پایانی واقع میشوند و گرایش غالب آنها به قرار گرفتن در جایگاه آغازی است و همچنین از چهار عامل یادشده، سه عامل در تعیین توالی این بندها مؤثر است. عامل معنا تأثیر بسزایی در توالی انواع بندهای قیدی دارد و عامل کلام نیز عامل بسیار مهمی در تعیین جایگاه بندهای قیدی است. وزن به عنوان عاملی شناخته شد که نقشی در تعیین این توالی ندارد، اما تصویرگونگی عاملی مهم در تعیین جایگاه این گونه بندها، بهویژه بندهای آغازی است
ملخص الجهاز:
"(بند سببی ) در ادامه می خواهیم ببینیم بسامد کدام توالی در زبان فارسی بیشتر است ، و آیـا انـواع بندهای قیدی در این زمینه با هم فرق می کنند یا خیر؟ با اینکه در مباحث دستور زبـان فارسی به بندهای قیدی و انواع آن اشاره شده ، اما در مورد تـوالی آنهـا بحـث مشخصـی / ١٧٦ شمارة ٣٢، تابستان ١٣٩٤ دکتر محمد راسخ مهند و رقیه سلیمیان صورت نگرفته است .
/ توالی بندهای قیدی در زبان فارسی شمارة ٣٢، تابستان ١٣٩٤ ١٨٣ همان طور که در مثال های ١٤ ج و د مشـاهده مـی شـود، بنـدهای زمـان بـه عنـوان اطلاعات جدید در پایان جملة مرکب قرار گرفته اند و جایگاه آنها هیچ تأثیری بر واقعیـت بند پایه نداشته است .
دیسـل (٢٠٠٨) پس از مطالعة تأثیر عامل تصویرگونگی بر توالی بندهای قیدی متوجه شد که اولا بندهای قیدی زمان غالبا مطابق با تصویرگونگی توالی در جملة مرکـب قـرار مـی گیرنـد (وی از متغیر پیشین ١ به منظور نشان دادن فعلی که به لحاظ مفهومی پیش از فعـل بنـد پایه رخ داده استفاده کرده و از متغیر پسین ٢ به منظور نشان دادن فعلـی کـه بـه لحـاظ مفهومی پس از بند پایه رخ می دهد،)؛ ثانیا غالب بندهای قیـدی آغـازی از تصـویرگونگی پیروی می کنند و بندهای سببی پایانی به هیچ وجه از این عامل پیروی نمی کننـد و آن را نقض می کنند."