بررسی روند تأسیس سازمان بازرسی شاهنشاهی 1337ش. مقالة

مؤلف: زندیه، حسن ؛ منفرد، محمد علی ؛ آدینه وند، مسعود ؛

تاریخ اسلام و ایران تابستان 1394 - شماره 26 التصنيف العلمية - البحثية (Ministry of Science/ISC (‎24 صفحة - من 99 إلی 122 )

الکلمات المفتاحية: فساد اداری محمدرضاشاه سازمان بازرسی شاهنشاهی کودتـای ٢٨ مـرداد شاه سازمان سـازمان محمدرضا شاه دولت فساد

خلاصة:

چکیده از جمله ویژگیهای حکومت پهلوی دوم تعدد و تکثر نهادها و سازمانهای اطلاعاتی- امنیتی بود و اصولا این امر جدای از ضرورت وجود چنین سازمانهایی برای مملکت‌داری، از ترس و بدگمانی محمدرضاشاه نسبت به دولتمردان و نهادهای دولتی نشأت می‌گرفت. سازمان بازرسی شاهنشاهی از مهمترین این مکانیسم‌ها بود که در اوایل مهرماه 1337ش. تأسیس شد و برای اطلاع شاه از اخبار و رویدادهای کشور و وضعیت مناطق مختلف شروع به‌کار نمود. با تأسیس این سازمان که یکی از پیامدهای کودتای 28 مرداد 1332ش. و واکنشی به فساد و ناکارآمدی داخلی به شمار می-رفت، وظایف نامحدودی به آن محول و ریاست آن به افراد مورد اعتماد رژیم پهلوی (یزدان‌پناه و فردوست) واگذار شد. این مقاله با استفاده روش تحلیلی و با تکیه بر منابع اسنادی و کتابخانه‌ای، به ترسیم وضعیت کشور بعد از کودتا، بسترها و روند تأسیس سازمان مذکور و اقدامات دولت در این زمینه می-پردازد و درصدد پاسخگویی به این پرسش‌هاست که اصولا تأسیس بازرسی شاهنشاهی محصول چه شرایطی بود و این سازمان چرا به‌وجود آمد؟ دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد که تشکیل این سازمان کوچک در دهه‌ی ناآرام 1330ش. علی‌رغم اختیارات نامحدود و اقدامات فراوانی که انجام داد، نشانه‌ای دیگر بر تمامیت‌خواهی محمدرضاشاه، تلاش برای کنترل همه‌جانبه بر کشور و مهمتر ناکارآمدی و عدم تمرکز نهاد بازرسی در این دوره می‌باشد.

ملخص الجهاز:

"٥. تأسیس سازمان بازرسی شاهنشاهی با توجه به این علل و زمینه ها و درنتیجه ، شرایطی که در سال های بعد از کودتـای ٢٨ مـرداد ١٣٣٢ بر کشور حاکم شده بود، شاه در اواسط سال ١٣٣٧ (در کابینۀ منـوچهر اقبـال ) فرمـان تشکیل سازمان را با این مضمون صادر کرد: به منظور رسیدگی به شکایات مـردم از ادارات و دوائـر و مـأمورین دولتـی اعـم از کشوری و لشکری و قضایی و همچنین شهرداریها و بنگاه های عمومی که تمام یا قسمتی از سرمایۀ آن ها متعلق به دولت است ، لازم میدانیم سازمانی به نـام سـازمان بازرسی شاهنشاهی تشکیل شود تا به عرایض و شکایاتی که به ما میرسد در اسرع اوقات رسیدگی و نتیجه را از نظر ما بگذرانند (فرمان همایونی مندرج در اساس نامه و آیین نامۀ سازمان بازرسی شاهنشاهی، مهر ١٣٣٧). ایـن سـازمان در مقـام نظـر، اختیـار انجام دادن هر کار و مداخله در هر امری را به منظور حفظ منافع رژیم دارا بـود؛ امـا بررسـی عمل کرد این سازمان که میتواند موضوع پژوهشی مستقل باشد، نشان میدهد که بازرسـی شاهنشاهی در تحقق اهداف اصلی محمدرضاشاه چندان موفق نبود و باوجود تمام اقـداماتی که بعد از تأسیس تا نیمۀ اول دهۀ ١٣٥٠ انجام داد و گزارش های فراوانی به وسیلۀ هیئت های بازرسی در زمینه های مختلف تهیه شد، به سبب فقدان تئـوری مشـخص نظـارت و بازرسـی، تداخل وظایف با دیگر نهادها و روشن نبودن حیطۀ اختیاراتش ناکام ماند و نشانۀ دیگری از ناکارآمدی نهاد بازرسی در عصر پهلوی بود."

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول