خلاصة:
عوامل موفقیت در زندگی دنیوی و اخروی از موضوعاتی است که در مکاتب و آئین‌های مختلف مورد توجه قرار گرفته است. در هر کدام از آنها متناسب با جهان‌بینی و نوع نگاهی که به زندگی و هدف آن دارند، توصیه‌ها و دستوراتی در رابطه با عوامل موفقیت و سعادت بیان کرده‌اند، که البته بسیاری از آن توصیه‌ها با مبانی اعتقادی اسلام هماهنگی ندارد و یک‌جانبه‌نگری شده و از جامعیت لازم برخوردار نیست. در آموزه‌های دینی و تربیتی اسلام، نکات ارزش‌مندی در رابطه با زمینه‌های موفقیت و بالندگی بیان گردیده است. در این نوشتار سعی شده با بهره‌گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی، به عوامل موفقیت از نگاه دینی و با تحلیل علمی ـ روان‌شناختی، پرداخته شود. با تتبع و دقت در آموزه‌های دینی می‌توان نتیجه گرفت که عوامل مختلفی، از جمله هدف‌مندی، پشتکار، اعتماد به نفس، خداباوری، دوری از گناه، ارادة قوی و...، از عوامل مهم موفقیت در زندگی هستند.
ملخص الجهاز:
"در نگاه ابتدایی به مفهوم اعتماد به نفس، چنین به نظر می‌رسد که اعتماد به نفس، نقطة مقابل اعتماد و توکل به خداست و تصور می‌شود فردی که به خدا توکل و اعتماد دارد، نمی‌تواند اعتماد به نفس داشته باشد و باید دست به انتخاب بزند؛ به این صورت که یا زندگی‌اش را بر مبنای توکل به خدا پی‌ریزی کند و کارهایش را به خدا واگذارد یا اعتماد به نفس را شیوة کار خویش قرار داده، به توانایی‌ها و نیروی درونی خود متکی باشد؛ اما اگر قدری در معنای توکل16 دقت کنیم، روشن خواهد شد که چنانچه توکل به خدا را به معنای واقعی آن، یعنی «به کارگیری اسباب طبیعی برای رسیدن به اهداف و در عین حال، واگذاری نتایج و اثربخشی آنها به خواست و مشیت الهی» بدانیم، و نیز منشأ اعتماد به نفس را ـ که به نیروها و توانایی‌های خود اتکا می‌کنیم ـ خدا دانسته، معتقد باشیم هر آنچه داریم، از خداست و خدا این همه امکانات و نیروها (حتی اعتماد به نفس) را در اختیار ما قرار داده است تا روی پای خود بایستیم و به دیگران نیازمند نباشیم، در این صورت، نه تنها اعتماد به نفس با توکل به خدا منافات ندارد، بلکه یکی از ابعاد اصلی و مهم آن را تشکیل می‌دهد و نتیجه، آن می‌شود که باید به نیروها و توانایی‌های خود ـ که خدا در اختیار ما قرار داده است ـ متکی باشیم و با بهره‌گیری از این نیروهای خداداد، در مسیر پر پیچ و خم زندگی و مشکلات، بار خویش را به دوش کشیم، نه آن که به توانایی دیگران متکی باشیم."
(
, 
, 
)
