خلاصة:
مهمترین هدف این مطالعه بررسی اثر هزینههای جانبی ناشی از برداشت بیرویهی آبهای زیرزمینی برای تولید محصول پسته بر بازار پسته ایران است. ابندا تابع تقاضای صادرات و تقاضای داخلی پسته همراه با تابع عرضهی آن با و بدون در نظر گرفتن هزینههای جانبی برداشت بیرویهی آبهای زیرزمینی برای دورهی 90-1359 برآورد گردید و سپس در قالب یک مدل برنامهریزی ریاضی آثار هزینههای جانبی بر متغیرهای کلیدی و رفاه بررسی شد. نتایج نشان داد که هزینههای جانبی برداشت بیرویهی آبهای زیرزمینی در تولید پسته موجب انتقال منحنی عرضه به سمت بالا و چپ میشود. بنابراین عرضهی فعلی پسته بهدلیل در نظر نگرفتن هزینههای جانبی، بیش از حد بهینه است. از سوی دیگر قیمتهای بازار کمتر از قیمتهای بهینه اجتماعی است. بر این اساس با لحاظ هزینههای جانبی مقدار متغیرهای قیمت افزایش و متغیرهای مقدار تولید و عرضه، تقاضای داخلی و صادرات کاهش یافته است. در نهایت با لحاظ کل هزینههای جنبی، رفاه مصرفکننده، رفاه تولیدکننده، درآمد صادراتی و در مجموع رفاه کل جامعه در کوتاهمدت کاهش یافت. قطعا لحاظ این هزینههای جنبی مانع از برداشت بیرویهی منابع آب زیرزمینی و افزایش ارزش حال منافع حاصل از آن در بلندمدت خواهد شد. طبقه بندی JEL: C2, Q2, Q5, O13
This study investigates externality costs of groundwater overexploitation to produce pistachio on pistachio market of Iran. Domestic demand functions، export demands and supply of pistachio with and without externality costs of groundwater overexploitation were estimated for the period 1980-2011. Then، the effects of externality costs on key variables of market and welfare were investigated applying mathematical programming model. The results showed that externality costs of groundwater overexploitation to produce pistachio lead to a shift of the supply curve is upward and to the left. Therefore، the amount of current supply of pistachios without considering externality costs is larger than socially efficient level. On the other hand، the market price is lower than the socially efficient price. Accordingly، with considering externality costs the market price variables increased and the amount of domestic demand، export demands and supply decreased. Finally، with considering total externality costs the consumer and producer welfare، export income and total welfare or social welfare decreased. Certainly considering externality costs prevents groundwater overexploitation and the present value of the benefits of this action will increase in the long run.
ملخص الجهاز:
"بر این اساس با لحاظ هزینه های جانبی مقدار متغیرهای قیمت افزایش و متغیرهای مقدار تولید و عرضه ، تقاضای داخلی و صادرات کاهش یافته است .
بنابراین این مساله یعنی استفاده ی بیش از حد آب زیرزمینی ، یکی از جدی ترین مسائل زیست محیطی در بخش کشاورزی به ویژه در مناطق پسته کاری ایران است که اثرات جانبی مختلفی مانند ایجاد بیلان منفی و افت آب ، افزایش هزینه های آب کشی در طول زمان و شوری آب و در نهایت تاثیر منفی بر تولید پسته به منابع ، بهره برداران ، بخش کشاورزی و اقتصاد کشور تحمیل می نماید.
در زمینه ی تاثیر عوامل مختلف بر عرضه ی صادرات محصولات کشاورزی و به ویژه پسته ، مطالعات متعددی صورت گرفته است که از جمله می توان به مطالعات شرزه ای و قنبری (١٣٧٩)، نوری و کوپاهی (١٣٧٥)، محمودزاده و زیبایی(١٣٨٣)، دنیادیده (١٣٧٧)، شریف آزاد و باستان زاده (١٣٧٥)، بی ریا و جبل عاملی (١٣٨٥) و محمدی (١٣٨٥) اشاره نمود.
بر اساس نتایج جدول ٢، همان طور که انتظار می رفت با لحاظ هزینه های جانبی مقدار متغیرهای قیمت افزایش و متغیرهای تولید یا مقدار عرضه ، تقاضای داخلی و صادرات کاهش یافته 1.
در ادامه نتایج شبیه سازی پیامدهای برداشت بیرویه ی آب زیرزمینی تحت چهار سناریوی کل هزینه های جنبی، کاهش درآمدهای آینده ، افزایش هزینه های آبکشی و کاهش ارزش سرمایه ی کشاورزان نشان داد که عرضه ی فعلی پسته به دلیل در نظر نگرفتن هزینه های جانبی آب زیرزمینی، بیش از حد بهینه بوده که پیامدهای آن در بلندمدت ظاهر خواهد شد."