خلاصة:
یکی از عمده ترین نیازهای بشر امروز دستیابی به عدالت اجتماعی است. عدالت اجتماعی به عنوان یک ارزشی که مورد پذیرش همه جوامع و ملل بوده و هست، همچون هر ارزش دیگری می تواند مورد تربیت و انتقال از نسلی به نسل دیگر قرار گیرد. هدف این پژوهش، بررسی اسنادی برخی متون دینی اسلام به منظور کشف روش هایی است که در دین اسلام برای تربیت عدالت اجتماعی به کار رفته است. این روش ها را با توجه به ناظر بودن آنها به ابعاد سه گانه اعمال انسان، یعنی شناخت، انگیزه و رفتار، می توان در سه بخش کلی تقسیم نمود: روش های تربیت عدالت اجتماعی که ناظر به ایجاد یا تقویت شناخت در فراگیر هستند؛ یعنی روش های آگاهی بخشی، موعظه و نصیحت، عبرت دهی و تمثیل. روش های ناظر به ایجاد یا تقویت انگیزه در فراگیر نیز عبارتند از: روش های تشویق و تنبیه، تبشیر و انذار، الگودهی، محبت و انگیزه بخشی. امر به معروف و نهی از منکر و نیایش را نیز می توان به عنوان روش های ناظر به رفتار برشمرد.
ملخص الجهاز:
"در ذکر مثال برای به کارگیری این روش تربیتی در تربیت عدالت اجتماعی، می توان به نامه امیرمؤمنان علی علیه السلام، زمانی که محمدبن ابی بکر را برای فرمان روایی مصر منصوب می کرد، اشاره کرد؛ حضرت در آن نامه، وی را نصیحت به عدالت کرده و چنین می نویسد: «فاخفض لهم جناحک وألن لهم جانبک وابسط لهم وجهک وآس بینهم فی اللحظة والنظرة حتی لا یطمع العظماء فی حیفک لهم ولا ییأس الضعفاء من عدلک علیهم» (نهج البلاغه، 1414ق، ص 383)؛ در برابر مردم فروتن باش، و آنان را با گشاده رویی و نرم خویی بپذیر، به همگان به یکسان نگاه کن، خواه به گوشه چشم بنگری یا خیره شوی (همه را به یکسان و همسان بنگر)، تا بزرگان در تو طمع ستم به سود خویش نبندند، و ناتوانان از اجرای عدالت نومید نشوند.
امیرمؤمنان علی علیه السلام با بیان احساس خویش نسبت به ظلم و بی عدالتی و ارائه الگویی از خویش برای مردم، آنان را به این سیره و روش فرامی خواند: «به خدا قسم، اگر شب را به بیداری به روی خار سعدان به روز آرم، و با قرار داشتن غل ها و بندها به بدنم روی زمین کشیده شوم، پیش من محبوب تر است از اینکه خدا و رسولش را در قیامت ملاقات کنم، درحالی که به بعضی از مردم ستم نموده، و چیزی از مال بی ارزش دنیا غصب کرده باشم» (نهج البلاغه، 1414ق، ص 346)."