ملخص الجهاز:
یکی از کارهای شایان توجه در این دوره، بازنویسی متون و آثار ادب کهن ایران است؛ از آغازگران این کار شیخ محمدحسن تهرانی، مشروطهخواه مبارز و نماینده مجلس اول بود (مهذب مرزباننامه، ۱۳۲۳ ق و مهذب کلیلهودمنه، ۱۳۲۹ ق) و از ادامهدهندگان کار ا و، محمد بن یوسف مازندرانی ملقب به مفتاحالملک با کتاب مثنویالاطفال را میتوان نام برد.
میرزامهدیخان ممتحنالدوله در کتاب خاطرات خود درباره چگونگی بالیدن مفتاحالملک در دستگاه وزارت خارجه مینویسد: به یاد دارم میرزایوسفخان مستشارالدوله یک بیت شعر از ملای روم، مفتاح نسخه رمزی قرار داد و یک ساعت کرونومتری بغلی برای کسی که کشف رمز نماید وعده داد و میرزامحمودخان پس از یک سال زحمت، کشف رمز مزبور نمود و شعر مفتاح را پیدا کرد و...
. عبدالحسینخان، ملک المورخین، در کتاب مرآت الوقایع مظفری درباره آثاری که مفتاحالملک برای کودکان تألیف و گردآوری کرده است، چنین میگوید: میرزا محمودخان مفتاح الملک نایب اول وزارت خارجه معروف به«رموز» کتابی برای شاگردان ابتدایی فارسیخوان نوشت و به طبع رسانید مسمی به تأدیب الاطفال.
این اوقات هم از کتاب مستطاب مثنوی معنوی مولینا جلالالدین محمد بلخی رومی قدس سره فقط آنچه را که صورت ظاهر حکایات و تمثیلات و بهفهم اطفال نزدیک و مناسب حال آنها بود انتخاب کرده و کتابی مسمی به مثنویالاطفال ترتیب داده و برای مزید شوق اطفال به بعضی تصاویر مناسبه نیز مصور ساخته اینک به طبع میرساند تا منافع و فواید آن عام شود و ابنای وطن از آن بهرهمند و کامیاب گردند (پدرام، کاشفی خوانساری،۱۳۹۲: ۴).