خلاصة:
حج یکی از مهمترین و شکوهمندترین عبادتهای اسلامی است و قرآن کریم تارک آن را کافر شمرده است. پیامبر گرامی خد9 حج را پایه و رکن دین دانستهاند. مسائلی را که کودکان در ایام حج باید نسبت به آن اهتمام ورزند، بسیار ظریف و دقیق است و عدم آگاهی از اعمال حج، کودکان را با مشکلات عدیده روبهرو می کند. پژوهش حاضر برای بررسی اعمال عبادی کودکان، بهویژه در باب حج، سامان یافته و به بررسی آیات و روایات و نیز اقوال علمای شیعه پرداخته است.حجّ صبی از نظر صحت و مشروعیت و حتی ترتب ثواب، فرقی با حج افراد بالغ ندارد و تنها در بعضی از احکام؛ مانند عدم کفایت حج او از حجةالاسلام (در صورت عدم بلوغ قبل از احد الموقفین) با آنها تفاوت دارد.
ملخص الجهاز:
ديدگاه سوم؛ شارع مقدس کودکان نابالغ را هم مانند افراد بالغ به اين عبادات دستور داده است، اما امر و دستورش نسبت به انجام اين عبادات به خاطر مصلحتي است که در خود آن عبادات براي کودک وجود دارد و به همين خاطر اگر کودکِ نابالغِ مستطيع حج به جا آورد، از حَجة الاسلام کفايت نميکند و اين نيست جز به خاطر عدم مصلحت در حج او.
تطبيق ديدگاههاي سهگانه در خصوص وضعيت عبادات کودکان نابالغ(صبي) در مقايسة بين ديدگاه اول و دوم، اين نتيجه به دست ميآيدکه: بنابر قول و ديدگاه اول، جايز است کودک نابالغ در عمل عبادياش براي شخص ديگر اجير شود و مزد بگيرد يا اين که عمل عبادي را بدون اجرت انجام دهد تا نوعي تبرع براي او باشد؛ چرا که عمل او واجد مصلحت تامه بوده و بدون هيچگونه نقص و ايراد ميباشد.
بنابراين، جايز نيست که اين قبيل کودکان نابالغ براي انجام عمل عبادي اجاره شوند و نيز ذمه و دين عبادي يک ميت در خصوص اعمالي که از او فوت شده و بايد قضا شود، به واسطة اجاره يا نيابت يک کودک نابالغ؛ خواه با مزد باشد خواه بدون مزد، بيفايده است و صحيح نميباشد و انجام اين اعمال فوت شده توسط کودکِ نابالغ، از عهدة ميت ساقط نميشود.