خلاصة:
مسکن اجتماعی به نوعی خاصی از تامین مسکن اطلاق می شود که اساسا توسط دولت ملی یا محلی و با هدف خانه دار کردن گروههای کم درآمد صورت می گیرد. شهر قم یکی از شهرهای بزرگ ایران است که با توجه به جمعیت بالای آن نیاز به توجه در بخش مسکن دارد. یکی از مهم ترین عوامل در ایجاد و ساخت پروژههای مسکونی ، مکانیابی بهینه آن می باشد. یکی از روشهای تصمیم گیری، از طریق وزندهی به معیارها روش سلسله مراتبی است . با استفاده از این روش، معیارها و زیرمعیارها رتبه بندی شده و گزینه های مناسب برای اتخاب مکان بهینه مشخص می شوند. این پژوهش به صورت کاربردی و به روش توصیفی – تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای صورت گرفته است . معیارها و ریزمعیارهای موثر در مکانیابی فضاهای مسکونی معرفی و درخت سلسله مراتبی معیارها ترسیم شده است . این معیارها در قالب پرسشنامه ای تنطیم و در بین کارشناسان شهری و مسکن شهرداری قم توزیع شد و برای محاسبة میانگین وزنهای داده شده هر معیار و زیرمعیار، از مقایسه زوجی استفاده شده است . پس از انجام محاسبات مربوطه در فرایند تحلیل سلسله مراتبی ، نتایج و خروجی مدل به گونه ای بود که منطقة ٨ مناسب ترین منطقه برای احداث پروژه مسکن اجتماعی تشخیص داده شد. مناطق ٢ و ٣ نیز پس از منطقة ٨ در اولویت های بعدی قرار می گیرند. در همین راستا، مناطق ٥ و ٦ و ٧ نامناسب ترین مناطق در مکانیابی و احداث این پروژه می باشند.
ملخص الجهاز:
"از اصول اساسی که در زمینة پروژههای مسکن اجتماعی باید مد نظر داد، مطالعات مکانیابی این پروژههاست که هم صرفة اقتصادی داشته باشد، هم بتواند کیفیت لازم را در ساختار کالبدی، زیست محیطی و نیز اجتماعی حفظ نماید؛ در واقع مکانیابی مناسب زمین در توسعة شهری یکی از مهم ترین عوامل ایجاد مسکن است ؛ بنابراین ، مکانیابی صحیح مسکن ، یکی از مهم ترین بخش های برنامه ریزی مسکن است و صرف زمان و هزینه برای آن موجب موفقیت بیشتر طرحهای مسکن و کاهش هزینه - های آتی می گردد (مشکینی ، الیاسزاده و ضابطیان، ١٣٩١: ٥٨).
معیارها و زیرمعیارهای مؤثر در مکانیابی فضاهای مسکونی پس از انجام مطالعات اولیه در پژوهش های دیگر و مصاحبه با اساتید دانشگاهی رشته های شهرسازی و برنامه ریزی شهری و همچنین کارشناسان شهرداری قم تعیین گردید و بر این اساس ٦ معیار زیست محیطی ، کالبدی، دسترسی ، ارزش زمین ، مالکیت و اراضی بایر انتخاب شد؛ به منظور وزندهی این معیارها پرسش نامه ای تنطیم و دربین ٢٥ نفر از کارشناسان شهری و مسکن در شهرداری قم توزیع شد و برای محاسبة میانگین وزنهای داده شده هر معیار و زیر معیار از مقایسه زوجی استفاده شده.
همانگونه که در شکل (٢) مشخص است معیارهای مکانیابی سایت پروژة مسکن اجتماعی شامل موارد مالکیت ، ارزش سایت ، دسترسی ، کالبدی و زیست محیطی است که محاسبات وزن این بخش به صورت زیر انجام گرفته است : با توجه به نتایج مندرج در جدول (٢) که اعداد مربوط به مقایسة زوجی معیارها به وسیلة کارشناسان شاغل در شهرداری شهر قم ایراد گردیده است ، وزن مربوط به معیار کالبدی ٠."