خلاصة:
با نگاهی به ادبیات فارسی و انگلیسی، به نظر می رسد شباهت هایی میان جوانان ایرانی چون محمدرضا میرزاده عشقی در دوره شکست پس از انقلاب مشروطه و جوانانی چون پرسی بیش شلی در دوره وحشت در انگلیس پس از انقلاب فرانسه وجود دارد و مطالبی را که در دوره شکست و وحشت در این دو سرزمین مطرح می شود می توان مقایسه کرد. این پژوهش دوره شکست و وحشت حاکم بر ایران و انگلیس پس از دو انقلاب و نیز مقاومت و واکنش روشنفکرانی چون عشقی و شلی را از دریچه ماتریالیسم فرهنگی بررسی می کند. آلن سینفیلد به وجود گسست هایی در متن ادبی اشاره می کند که به دنبال تضاد میان گفتمان های گوناگون شکل می گیرند و ایدئولوژی حاکم را زیر سوال می برند. هدف گفتمان های غالب در عصر عشقی و شلی راندن به انزوا و سرکوب شاعران انقلابی بود. اما در چنین فضایی، این دو با زیرسوال بردن ایدئولوژی حاکم، صدای خود را، که صدایی مخالف است، به گوش همگان رساندند و نوعی پایداری از خود نشان دادند. این نوشتار بر آن است تا نشان دهد آثار عشقی و شلی را می توان مقاومت، مخالفت و گسست در ایدئولوژی حاکم در ایران و انگلستان آن دوران دانست.
Mohammadreza Mirzadeh Eshghi in Persian Literature is comparable to Percy Bysshe Shelley as one can compare the reign of terror that emerged in Iran after the Constitutional Revolution to the reign of terror that existed in England after the French Revolution. Mirzadeh Eshghi and Shelley composed poetry and drama in response to the ruling powers of their eras. They both showed resistance and questioned the ruling discourses of their time in order to make their voices heard. This can be interpreted from the point of view of Cultural Materialism. Allan Sinfield، a notable figure among cultural materialists، suggests dissident reading of texts and talks of faultlines in texts that challenge the ruling discourses. This study argues that the difference between the poet’s voice and the ruling discourses of the era depicts faultlines in such discourses and thus challenges them.
ملخص الجهاز:
"اقدامات عباس میرزا و ابوالقاسم قائم مقام درزمینة گسترش فنون و صنایع جدید، کارهای امیرکبیر در تأسیس دارالفنون و دعوت از مدرسان اروپایی به منظور ترویج علوم جدید، نوشته های روشنفکران ایرانی خارج از کشور، افزایش آگاهی مردم ازطریق انتشار روزافزون روزنامه ها و آشناشدن مردم با مسائل سیاسی و فرهنگی ازجمله انقلاب روسیه ، نارضایتی مردم از حکومت قاجار، مداخلة بیگانگان در امور کشور، عقد قراردادهایی که به ضرر ایران تمام شده بود و وضع بحرانی اقتصاد ایران ، به شکل گیری و گسترش افکار آزادی خواهی در ایران (شفیعی کدکنی ، ۱۳۹۰: ۲۸)، میل به تغییر در روش زندگی اجتماعی و درپی آن انقلاب مشروطه منجر شد.
به گفتة آجودانی ، ازمیان شاعران عصر مشروطه فرخی یزدی و عارف قزوینی نیز به شکست انقلاب مشروطه اشاره کرده اند، اما «عمده ترین تحلیل سیاسی ای که در چگونگی انحراف و انحطاط مشروطه در ادبیات منظوم این دوره می توان سراغ داد از میرزادة عشقی است » (آجودانی ، ۱۳۷۳: ۶۱) که در «سه تابلوی مریم » انعکاس یافته است .
عشقی ، از چهره های مطرح رمانتیسم در ادبیات فارسی ، و شلی ، آرمان گر اترین ادیب رمانتیک در ادبیات انگلیسی ، به ترتیب دورة وحشت حاکم بر جامعة ایران پس از شکست انقلاب مشروطه ، و انگلیس پس از شکست انقلاب فرانسه را تجربه کردند و دربرابر عصر خویش واکنش ، مخالفت و مقاومت نشان دادند."