خلاصة:
اساطیر بخشی بزرگ، بنیادین و موثر از اندیشه بشری را به خود اختصاص داده اند. شناخت اساطیر درحقیقت شناخت زیرساخت های تعیین کننده اندیشه، فرهنگ و تمدن بشری است. یکی از رایج ترین شیوه های بررسی اساطیر تحلیل روان شناختی آنهاست. ثمره این کار، نه همین شناخت بهتر اساطیر، بلکه شناخت بهتر روان بشر و نحوه زندگانی فردی و جمعی اوست؛ چراکه اساطیر کهن ترین مجموعه تجربیات حیات بشری را در خود دارند. در این پژوهش برآنیم که با بهره گیری از نظریه روان شناسی شخصیت یونگ به واکاوی اسطوره آفرینش انسان در اساطیر ایران باستان بپردازیم. کارل گوستاو یونگ بر آن است که انسان در درون خود دو جنس نرینه و مادینه را توامان دارد. کیومرث، انسان نخستین اساطیر ایرانی، نیز آفریده ای است که با ازهم گسیختگی شخصیت، به مرد و زن نخستین یا مشی و مشیانه تفکیک می شود. همچنین، تحول انسان غول آسای نخستین به شاه موبد، تورم یافتن شخصیت او، و سرانجام شهید ساختنش، مراحلی است که براساس نظریه یونگ، در اسطوره ایرانی انسان نخستین، می توان پی گیری کرد. این مقاله در بازسازی اسطوره آفرینش انسان، بر منابع ایرانی باستان و ایرانی میانه متکی است و از منابع ایرانی نو (دوران فارسی دری) آن مقدار بهره برده است که روایت، متکی بر یا همسو با منابع ایرانی باستان و میانه باشد، مانند آنچه در تاریخ نامه های حمزه اصفهانی و گردیزی آمده است. همچنین مباحث این مقاله زیرمجموعه ای از ادبیات تطبیقی است و در آن، روش نقد اساطیری رعایت شده و تکیه بر نظریه شخصیت یونگ است.
Mythology allocated a large part، fundamental and effectively to the human mind. The knowledge of mythology in fact recognizes the important infrastructure of ideas، culture and civilization. One of the most common ways to study mythology is to implement psychological ideas in mythology. The result is not only a better understanding of mythology، but also a better understanding of human psyche and man’s individual and collective life. In this study، we want to take advantage of Jung's theory of personality psychology to explore the myth of the creation of man in ancient Persian mythology. In this paper we refer to Jung's theory of personality psychology to explore human creation in ancient Persian myth. Carl Jung believed that in human there are two sexes together. Kiumarth، the first human in Persian mythology is a creature who denotes both a man and a woman: Mashya and Mashyana. The evolution of the first giant into the king-priest، the expansion of his character and finally his martyrdom are، according to Jung's theory، the steps that existed in the Persian myth of human creation. This article studies the human creation on the basis of ancient Persian and the Middle Persian sources in the light of Jung's personality theory.
ملخص الجهاز:
"پیشتر از آن ، انسان نخستین در باورهای هندوایرانی (آریایی ) باستان جمشید است ؛ زیرا سرودهای هندی ریگ ودا، از یمه و یمی به سان نخستین انسان ها یاد می کند (کریستین سن ، ٢/١٣٦٨: ١٥-١٧) و ازآنجاکه یمه در اساطیر ایرانی نیز با نام جم (جمشید) حضور دارد، می توان استنباط کرد که در ادوار نزدیک به انفکاک نژاد هندوایرانی ، ایرانیان نیز جمشید را انسان نخستین می دانستند، اما در ادوار پس از انفکاک هندوایرانیان ، نام جم جای خود را به صفت کیومرث ، یعنی زنده ای که می میرد، داده است و درعین حال ، اوصاف اساطیری جمشید ازقبیل گوهر ایزدی ، توأمان ازلی ، دوجنسگی یا بی جنسی ، انسان غول آسای اولیه ، شاه ـ موبد، قهرمان ـ پیر دانا و سرانجام شهیدساختن او و باززادنش ، در ساختار اسطورة کیومرث حفظ شده است .
درعین حال ، اوستا برای کیومرث ، خویش کاری هایی دیگر نیز ذکر می کند که یادآور کهن الگوی انسان غول آسا و همه چ زی دار و همه چیزدان ازلی است و نیز فهرستی از موجودات متعین و جزئی است که پس از مرحلة تورم شخصیت و گسیختگی وجود، باید از موجودیت کیومرث خارج شوند و استقلال یابند: او نخستین نیک اندیش ، نیک گوی ، نیک کار، آتش بان ، رزم آزما، کشاورز، ستوربان ، آموزگار کلام مقدس و دارندة همة خوبی های آفریدة مزداست (یشت ها، ١٣٧٧: فروردین یشت ، فقرة ٨٨؛ نیز همان ، فقرات ٨٩، ٩٥)."
(
, 
, 
)
