خلاصة:
نجم الغنی خان رامپوری، صاحب یکی از مهمترین و مفصلترین دستور زبا نهای فارسی است و در ایران به
عنوان مؤلف نهج الادب شناخته م یشود. او علاوه بر نهج الادب صاحب آثار بسیاری به زبان های فارسی و
اردوست که اغلب به چاپ سنگی رسیده و در کتابخانه های شبه قاره موجودند. نجم الغنی خان علاوه بر آن
که ادیب و شاعر است در موضوعاتی چون تاریخ، مذهب، طب و بلاغت تبحر داشته و متجاوز از سی اثر
تحقیقی برجا نهاده است.
از آنجا که دربا رۀ شرح حال و آثار نج مالغنی که از خادمان بزرگ زبان و ادب فارسی در شبه قاره به
شمار م یرود، در ایران شناخت چندانی وجود ندا رد، این مقاله با بهر هگیری از منابع و مآخذ اردو به معرفی
نجم الغنی و آثار وی می پردازد.
ملخص الجهاز:
"جدول آثار و منابع آثار نجم الغنی نام اثر ١ اعظم التواریخ * ٢ اخبار الصنادید * * * * * * * ٣ بحرالفصاحة * * * * * * * ۴ تاریخ اوده * * * * * * * ۵ تاریخ اودی پور * * ۶ تاریخ بغاوت هند * ٧ تاریخ التواریخ * ٨ تاریخ راجپوتانه * * * ٩ تاریخ ریاست حیدرآباد دکن * * * * * ١٠ تذکرة السلوک * * * * * * ١١ تسهیل اللغات * * * ١٢ تعلیم الایمان * * * * * * ١٣ تهذیب العقاید * * * * * * ١۴ خزانة الادویه * * * * ١۵ خزائن الادویه * * * * ١۶ خواص الادویه * * * * * * ١٧ دیوان نجمی * * ١٨ رسالۀنجم الغنی * * * * * * * ١٩ سلک الجواهر فی احوال البواهر * * * * ٢٠ شرح چهل کاف * * * * * * ٢١ شرح سراجی * * * * * ٢٢ شرح نکتۀرسالۀعبد الواسع * * * * ٢٣ عقود الجواهر فی احوال البواهر * * * * * * ٢۴ قرابادین نجم الغنی * * * * * * ٢۵ القول الفیصل فی شرح مسأله الطهر المتخلل * * * * نام اثر ٢۶ کارنامۀراجپوتان * * * * * * ٢٧ مختصر الاصول * * * * * * * ٢٨ مختصر تاریخ رامپور * * * ٢٩ مذاهب الاسلام * * * * * * * ٣٠ مزیل الغواشی * * * * * ٣١ معیار الافکار * * * * * * * ٣٢ مفتاح البلاغة * * * * * * ٣٣ مفتاح المطالب * * * * * ٣۴ منتهی القواعد (قواعد حامدی ) * * * * * * * * ٣۵ نهج الادب * * * * * * * ٣۶ وقایع راجستهان (تاریخ راجگان هند) * * * * * نتیجه گیری محمد نجم الغنی خان رامپوری از عالمـان و محققـان بـزرگ شـبه قاره اسـت کـه آثـاری متنوع و پرتعداد از خود به یادگار نهاده است ."