خلاصة:
طه حسین نویسنده معاصر مصری، در احیای نثر عربی قدیم و پیوند دادن آن با ادب معاصر عربی نقشی برجسته ایفا نموده است. آگاهی گسترده او از میراث قدیم و به ویژه حفظ قرآن کریم در دوران کودکی، نقش به سزایی در شکلگیری شیوه ادبی او داشته است. این مقاله، با روش توصیفی– تحلیلی، بینامتنیت قرآنی در واژگان، ترکیبات، اسلوب و موسیقی کتاب «آن روزها»ی (الایام) او را واکاوی نموده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان میدهد که قرآن کریم با تمام شیوههای بیانی متنوعش، بر سبک ادبی کتاب الأیام طهحسین سایه افکنده است. اثرپذیری او از اسلوب و قالبهای قرآنی، ابعاد گستردهای دارد: استفاده از ساختارهای ترکیبی قرآن، کاربرد چندین اسلوب قرآنی در عبارات، بهکارگیری واژگان و اصطلاحات قرآنی و اثرپذیری از فواصل موسیقایی آیات در پایان جملات، از جمله آنهاست. هنر او در این است که با ذهن سرشار از محفوظات قرآنی خود، شیوهای نو و سهل و ممتنع در نگارش نثر معاصر عربی پدید آورده است. او توانست است با اقتباس از سبک قرآن کریم برخی از ساختارهای نحوی- زبانی را احیا نماید. ساختارهایی که نویسندگان معاصر عرب به کلی آنها را به دست فراموشی سپردهاند.
ملخص الجهاز:
"اسلوب بیانی فوق که برگرفته از قرآن کریم است و در نثر معاصر عربی به کلی به دست فراموشی سپرده شده ، توسط طه حسین ، با الهام از این آیه ی شریفه احیا شده است : «هم للکفر یومئذ أقرب منهم للإیمان » (آل عمران : ١٦٧) او در جای دیگری، مقصود و توصیه استادش را این گونه در قالب ساختار قرآنی بیان می کند: «لاتحضره من عامک هذا فإن القوم یأتمرون بک لیسقطوک» (حسین ، ١١١٩: ج ٣، ص ١٣).
هنرنمایی در آمیختن چندین اسلوب قرآنی توانایی و هنرآفرینی طه حسین در بهره گیری از ترکیب های بلند قرآنی، تنها به یک ترکیب خلاصه نمیشود؛ گاهی به طور هم زمان از چندین ساختار قرآنی در کتاب هایش به ویژه در کتاب «الأیام » استفاده کرده است که در این جا، به طور خلاصه به چند نمونه اشاره میگردد: او در متن زیر، با وام گیری واژگانی و اسلوبی از چندین ترکیب قرآنی، ارتباط خود با برادرش و اختلاف پدید آمده با او را به تصویر کشیده است : «علی أن الأیام أبت إلا أن تشق علیه و ترهقه من أمره عسرا، فقد کان یعیش مع أخیه عیشۀ راضیۀ علی ما فیها من قسوة و مشقۀ...
این شیوه بیان ، ملهم از آیه زیر است که مضمون آن درباره شفابخشی این کتاب آسمانی برای مؤمنان و زیان مندی برای کافران است : «و لایزید الظالمین إلا خسارا» (اسراء: ٨٢) در عبارت های زیر، به روشنی میتوان هنرنمایی نویسنده در استفاده از واژگان ، اسلوب و موسیقی قرآنی را مشاهده نمود: - «بعد أن مضی علی وصول الأسرة وقت غیر قصیر» (حسین ، ١١١٩:ج ٢، ص ١٧٨)."