بررسی مشاهده و رؤیت خداوند در قرآن کریم و عهدین مقالة

یکی از مباحث مطرح در قرآن و عهدین امکان رؤیت الهی و چگونگی آن است. مشاهده در فارسی معادل رؤیت در عربی است. اقسام مشاهده در عهدین نیز همانند اقسام مشاهده در قرآن کریم است ولی برای هر کدام شباهت‌ها و تفاوت‌هایی در مفهوم آن‌ها در کتب مقدس نهفته است. هم‌چنین رؤیت الهی با چشم در عهدین به صورت متناقض مطرح شده ولی در قرآن کریم رد شده است. مسأله مشاهده و رؤیت الهی در عهدین با توجه به تجسیم و تصور انسان‌انگارانه خدا وجود دارد و عامه یهودیان و مسیحیان بر رؤیت حق تعالی ادعا دارند. از این رو اعتقاد برخی از مسلمانان به امکان رؤیت الهی در قیامت متأثر از دیدگاه یهودیان و مسیحیان و مراجعه به منابع آن‌هاست. مقاله حاضر ضمن بررسی اجمالی اقسام رؤیت در قرآن، امکان یا عدم مشاهده خداوند متعال بر پایه آیات قرآن را بررسی کرده و به مقایسه دیدگاه قرآنی در این زمینه با عهدین پرداخته است.

دیدگاه اول بر این باور است که نگاه حسی و ظاهری با چشم توسط بندگان نسبت به خداوند وجود دارد و در مقابل دیدگاه دوم رؤیت خدا را با چشم در قیامت و سرای آخرت امری محال می‌داند. آن مقاله ضمن بررسی واژه‌شناختی در قرآن به اقسام و زوایای مختلف آن پرداخته، اکنون این نوشتار با مروری بر مطالب آن رؤیت و مشاهده خدا در قرآن و مقایسه آن را با کتب تورات و انجیل مورد مطالعه و تحقیق قرار داده است تا علاوه بر پاسخگویی به سؤالات فوق این فرضیه تحقیق(اعتقاد به امکان رؤیت خداوند از سوی برخی از فرقه‌های اسلامی ریشه در اعتقادات یهودیان و مسیحیان دارد) نیز روشن گردد. رؤیت تجسمی در قرآن از مواردی دیگر که منظور از رؤیت در قرآن، دیدن با چشم نیست و مراد از آن، تصور و تجسم کردن واقعیت‌ها و اتفاقات است؛ مانند آیه: ﴿و تری الجبال تحسبها جامدة و هی تمر مر السحاب صنع الله الذی أتقن کل شی‌ء إنه خبیر بما تفعلون﴾(النمل/88) سیاق این آیه شریفه مربوط به قیامت است، و پاره‌ای از وقایع آن روز را توصیف می‌کند، و مراد از آن مجسم کردن واقعه است.