خلاصة:
خشكسالي عبارت است از كاهش غير منتظره بارش درفاصله زماني معين، به گونه اي كه به دليل اين كاهش نوعي از سازش سيستمهاي حياتي منطقه در معرض نابودي قرار گيرد، از آنجا كه كوچ نشيني و معيشت وابسته به آن، نوعي سازش فرهنگي انسان با محيط به شمار مي رود، پديده خشكسالي به دليل ماهيت بر هم زننده تعادل و سازش سيستمها، معيشت مبتني بر كوچ را به طور جدي به چالش مي كشاند. از سال 1377 متاسفانه بخشهاي وسيعي از ايران، از جمله استان سيستان و بلوچستان با خشكسالي روبرو شده اند، اين درحالي است كه بر اساس نتايج سرشماري عشاير كوچنده در سال 1377، عشاير استان حدود 5 درصد جمعيت كل استان و 6/9 درصد خانواده هاي عشاير كشور را شامل شده و از اين حيث چهارمين استان عشايرنشين كشور به شمار مي رود. با توجه به استمرار پديده خشكسالي در سالهاي بعد، كه هنوز هم ادامه دارد، نه تنها بخش قابل توجهي از مراتع به عنوان مهمترين منبع تامين علوفه دامي از بين رفته است، بلكه دام، كه اساس اقتصاد زندگي عشاير را تشكيل مي دهد، نيز خسارت جبران ناپذيري ديده و به تبع آن فرآورده هاي آن نيز كاهش يافته و يا از بين رفته است. البته در طول اين سالها از سوي اداره كل امور عشايري و ديگر دستگاههاي ذي ربط استان، اقداماتي صورت گرفته كه تا حدودي مؤثر بوده است. نوشتار حاضر به اثرات خشكسالي در امور دامي و فرآورده هاي آن در سطح استان و اقدامات انجام شده از سوي اداره عشايري مي پردازد.
ملخص الجهاز:
"جدول شماره ٥ : مقایسۀ کاهش بارندگی و خسارت وارده به مراتع در طول خشکسالی (٨١ ـ ١٣٧٨) به تفکیک مناطق مناطق کاهش بارندگی (درصد) خسارت مراتع (درصد) ایرانشهر 78 13 چابهار 78/9 20 خاش 65/1 10 زابل 52/7 10 زاهدان 62/6 12 سراوان 63/3 12 نیکشهر ـ ـ استان 62 13 تخریب مراتع و اثرات آن در دام و فرآورده های دامی : با توجه به این که معیشت مبتنی بر دام و کوچ ، نوعی سازش فرهنگی انسان با محیط است (امـان الهـی،١٣٦٠: ٣٥) وقوع خشکسالی در هر مقطع مـیتوانـد بـر ایـن سـازش تـأثیر بگـذارد.
ضایعات ناشی از کاهش باربری، سقط جنین : یکی از آثار دیگر خشکسالی، کاهش باروری و سقط جنین است که در مقایـسه بـا تلفـات در هـر یـک از دامهای کوچک و بزرگ قابل توجه است : گوسفند و بز در اثر وقوع خشکسالی و استمرار آن ٤٣٧٤٨٢ رأس گوسفند و بز طی چهار سال (٨١ ـ ١٣٧٨ ) بر اثـر سـوء تغذیه دچار ضایعۀ مزبور واقع شده اند و روند آن نیز نزولی است با این تفاوت که میزان خسارت وارده در طـول چهار سال نزدیک به هم است ، یعنی در سال اول ٦/ ٢٩ درصد، سال دوم ٢٧/٧ درصد، سال سوم ٢٤/٦ درصـد و سال چهارم ١٨/٢ درصد بوده است .
هر چند سازمان ذیربط از جمله اداره کل امور عشایری به سهم خود در تعدیل آثار خشکسالی و دادن امید به جامعـۀ عـشایری اسـتان تـا حـدودی تأثیرگـذار بوده اند، اما با توجه به ماهیت این نوع معیشت و وابستگی آن به شرایط اقلیمی از یک سو و وقوع خشکسالی در منطقه از سوی دیگر، متوجه میشویم که میزان خسارت وارده بیش از انتظار بوده است ، به طوری که سـرانۀ دام کوچک از ٨٧ رأس در سال ١٣٧٧، قبل از وقوع خشکسالی، به ٦٢/٤ رأس در سال ١٣٨١ کاهش یافتـه اسـت ."