خلاصة:
بنتونیت یک ماده معدنی از گروه رس هاست. که با توجه به ویژگی های گوناگونی که دارد، امروزه نقش مهمی در صنعت ایفا می کند. نوع خاصی از بنتونیت فعال طبیعی از دیرباز با نام «گل سر شور» برای ما ایرانیان شناخته شده بوده و از خواص چربی زدایی و پاک کنندگی آن آگاهی داشته ایم. پس از کشف نفت، بنتونیت به عنوان یکی از اجزای اصلی تهیه گل حفاری در کنار صنایع نفتی و حفاری های چاه های آن برای زمین شناسان نامی آشنا شد. اما کاربردهای بی شمار دیگری در طی قرن گذشته برای این ماده معدنی موسوم به «خاک صدکاره» پیدا شده که آگاهی از آن ها ضروری به نظر می رسد. مهم ترین مصارف بنتونیت پس از تهیه گل حفاری، تهیه ماسه ریخته گری، گندله سازی مواد معدنی و خوراک حیوانات اهلی، تصفیه شربت، آب و روغن و پرکننده است. نگاهی دوباره به بنتونیت و کاربردهای آن زمانی اهمیت ویژه می یابد که بدانیم کشورمان از ذخایر قابل توجهی از انواع بنتونیت برخوردار است. اما در حال حاضر بهره برداری و استفاده از آن تنها منحصر به نوع سدیم دار آن در صنعت تهیه گل حفاری است.
ملخص الجهاز:
مهمترین مصارف بنتونیت پس از تهیه گل حفاری، تهیه ماسه ریختهگری، گندلهسازی مواد معدنی و خوراک حیوانات اهلی، تصفیه شربت، آب و روغن، رنگزدایی از روغنهای حیوانی، نباتی و معدنی و سرانجام استفاده از آن بهعنوان جاذب آب و روغن و پرکننده است.
کلیدواژهها: بنتونیت، کانیشناسی، بنتونیت کلسیم، بنتونیت سدیم، خاک اسیدی، گل حفاری، ماسه ریختهگری، گندلهسازی، کاتالیزور، تولید بنتونیت مهمترین مصارف بنتونیت پس از تهیه گل حفاری، تهیه ماسه ریختهگری، گندلهسازی مواد معدنی و خوراک حیوانات اهلی، تصفیه شربت، آب و روغن، رنگزدایی از روغنهای حیوانی، نباتی و معدنی و سرانجام استفاده از آن بهعنوان جاذب آب و روغن و پرکننده است مقدمه هزاران سال پیش از آنکه نایت۱ زمینشناس نام بنتونیت را برای خاک رسی که از شیلهای بنتون در کوه فورت بنتون واقع در چهارصد کیلومتری شمال رودخانه راک بهدست میآمد انتخاب کند، انسان با خواص رنگبری، چربیزدایی و پاککنندگی نوعی از بنتونیت فعال طبیعی آشنایی داشت.
دانههای جاذب مصرف عمده خاک اسیدی بهعنوان جاذب برای نفت و گریس است و در پوشش کف لانه حیوانات اهلی و خانگی نیز از این دانهها استفاده میشود، چون علاوه بر گرم و نرم بودن در کف لانه، فضولات حیوانات را جذب میکند.
برای تصفیه روغن، مقدار ۵/۰ تا ۳۰ درصد وزنی آن از خاک استفاده میشود، ولی به هنگام فیلتر کردن آن اگر این خاک به اندازه کافی فعال نشده باشد ممکن است مقداری از روغن را در خود نگه دارد.
بیشترین مصرف این خاک برای سفید کردن در روغنهای نباتی و پس از آن روغن نخل است که سالانه حدود ۱۰ میلیون تن روغن نخل تولید میشود.