خلاصة:
هدف اصلی این مطالعه بررسی رابطه بلندمدت و کوتاه مدت تراز تجاری بخش کشاورزی و متغیرهای کلان اقتصادی در ایران است. به این منظور، از آزمون همگرایی جوهانسون برای بررسی رابطه بلندمدت بین متغیرها و از مدل تصحیح خطای برداری برای بررسی پویایی کوتاه مدت متغیر ها استفاده شد. نتایج حاصل از تخمین مدل نشان داد که متغیرهای ارزش افزوده بخش کشاورزی، نرخ ارز، شاخص باز بودن اقتصاد و تعرفه واردات محصولات کشاورزی تاثیر مثبت و معنی دار در تراز تجاری بخش کشاورزی دارند، در حالی که متغیرهای درآمد قابل تصرف سرانه و شاخص قیمت عمده فروشی مواد خوراکی تاثیر منفی و معنی داری در تراز تجاری این بخش دارند. همچنین توابع تکانه واکنش ارائه شده نشان دهنده واکنش مثبت متغیر تراز تجاری در صورت بروز شوک در هر یک از متغیر های ارزش افزوده، شاخص باز بودن اقتصاد، تعرفه صادارت کالاهای کشاورزی و شاخص قیمت عمده فروشی کالاهای خوراکی است. نتایج تجزیه واریانس نیز نشان داد که متغیر های تراز تجاری بخش کشاورزی، تعرفه واردات محصولات کشاورزی، شاخص باز بودن اقتصاد و نرخ ارز حقیقی بیشترین سهم را در توضیح تغییرات متغیر تراز تجاری بخش کشاورزی داشته اند. با توجه به نتایج حاصل می توان گفت که افزایش نرخ ارز و ایجاد شرایط باز اقتصادی موجب بهبود تراز تجاری بخش کشاورزی می شود.
ملخص الجهاز:
"نتایج حاصل از تخمین مدل نشان داد که متغیرهای ارزش افزوده بخش کشاورزی، نرخ ارز، شاخص باز بودن اقتصاد و تعرفه واردات محصولات کشاورزی تأثیر مثبت و معنی دار درتراز تجاری بخش کشاورزی دارند، در حالی که متغیرهای درآمد قابل تصرف سرانه و شاخص قیمت عمده فروشی مواد خوراکی تأثیر منفی و معنیداری در تراز تجاری این بخش دارند.
در نهایت ،برای بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی درتراز تجاری بخش کشاورزی تابع زیر برآورد شد: LnATBt=β0+β1LnAP+β2LnDI+β3LnP+β4LnRER+β5LnTAR+β6ECOP (۵) که در رابطه فوق ATB نشان دهنده تراز تجاری بخش کشاورزی میباشد و AP،DI ،P ، RER،TAR و ECOP به ترتیب نشان دهنده ارزش افزوده بخش کشاورزی، درآمد قابل تصرف ، شاخص قیمت عمده فروشی محصولات خوراکی، نرخ ارز واقعی، تعرفه واردات محصولات کشاورزی و شاخص باز بودن اقتصاد میباشد.
نتایج برآورد بردار همگرایی تراز تجاری بخش کشاورزی ١ DUM TAR ECOP RER P PDI AP ATB تراز درآمد شاخص قیمت شاخص تعرفه واردات متغیر مجازی متغیر تجاری ارزش افزوده نرخ ارز قابل عمده فروشی آزاد بودن محصولات آزاد سازی بخش بخش کشاورزی واقعی کشاورزی تصرف کالاهایخوراکی اقتصاد کشاورزی نرخ ارز بردار 0/98*** -3/20*** 2/78*** -0/98*** -2/96*** -1/35*** -0/83*** 1 نرمال شده (3/88) (5/21) (-6/56) (-10/22) (-14/60) (-3/84) (-3/7) مأخذ: یافته های تحقیق *،** و ***:معنیداری درسطح ١٠، ٥و ١درصد با توجه به جدول بالا میتوان بیان کرد که ضرایب تخمین زده شده با نظریه های اقتصادی و فروض در نظر گرفته شده برای تحقیق مطابقت دارد."