رویکرد تفسیری فخر رازی در مواجهه با ادله شیعه ذیل آیات ولایت و خلافت مقالة

مفسران اهل سنت ، به خصوص فخر رازی ، در مواجهه با ادلة شیعه ذیل آیات ولایت و خلافت ، سعی کردند با روش های گوناگونی در ادلة شیعه مناقشه کرده و ضمن تضعیف این ادله ، دیدگاه مورد نظر خود را تقویت کنند. پژوهش حاضر به روش شناسی فخر رازی ذیل این آیات پرداخته و روش های او را مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد. روش های فخر رازی در مواجهه با ادلة شیعه عبارتند از: استناد به روایات ضعیف و جعلی ، استناد به سیاق ، استناد به مباحث ادبی ، توهین به مخالفان ، عدم ذکر اقوال و روایات مخالف ، غبارآلود کردن فضای بحث و آوردن اقوال مختلف بدون هیچ گونه ترجیح .

"هم چنین ذیل آیه چهارم سورة تحریم : «إن تتوبا إلی الله فقد صغت قلوبکما و إن تظاهرا علیه فإن الله هو مولاه و جبریل و صالح المؤمنین و الملائکة بعد ذلک ظهیر» با آوردن اقوال (قیل های ) گوناگون ، برای این که آیه را بی ربط به حضرت علی ع نشان دهد، فضا را غبارآلود می کند و این آیه را به همه ربط می دهد جز حضرت علی ع (رازی ، ١٤٢٠ق ، ٣٠، ٥٧٠)؛ در حالی که منابع فراوانی از شیعه (ثمالی ، ١٤٢٠ق : ٣٣٥ـ٣٣٦؛ قمی ، ١٣٦٣، ٢: ٣٧٧؛ فرات کوفی ، ١٤١٠ق : ٤٩٣ـ٤٩٠؛ علم الهدی ، ١٤٣١ق ، ٣: ٤٠٤؛ حسینی استرآبادی ، ١٤٠٩ق : ٦٧٥ـ٦٧٤) و بعضی منابع اهل سنت (حسکانی ، ١٤١١ق ، ٢: ٣٤١ـ٣٥٣؛ سیوطی ، ١٤٠٤ق ، ٦: ٢٤٣ـ٢٤٤؛ حقی بروسوی ، بی تا، ١٠: ٥٣)، به تصریح مراد از «صالح المؤمنین » را حضرت علی ع دانسته اند، و بعضی دیگر از منابع سنی (ثعلبی ، ١٤٢٢ق ، ٩: ٣٤٨؛ ابن جوزی ، ١٤٢٢ق ، ٤: ٣٠٩؛ ابن جزی ، ١٤١٦ق ، ٢، ٣٩١؛ ابن کثیر، ١٤١٩ق ، ٨: ١٨٨) یکی از احتمالات مطرح شده را حضرت علی ع می دانند، ولی فخر رازی هر احتمالی را آورده است جز ذکر نام حضرت علی ع."