ملخص الجهاز:
"و اگر مقصود این است که آیا کسی که به عقاید صحیحی که بر مسائل مختلف علوم مختلف، از جمله فلسفه و کلام مبتنی است معتقد نباشد، میتواند اجتهاد صحیح داشته باشد؟ پاسخ این است که بلی میتواند، بلکه برای خود استنباط کننده حجت هم میتواند باشد; به شرط اینکه بر قواعد صحیح استنباط مبتنی باشد.
3. فهم دین و انتظار از دین آقای شبستری در گفتارشان بر این نکته تاکید کردهاند که فقیه قبل از هرگونه اجتهادی، ابتدا باید تعیین کند که قلمرو و حدود مراجعه به دین چیست; چون: «یک اصل مسلم در علم تفسیر وجود دارد و آن این است که فهم هر متنی اختصاص به کتاب و سنت ندارد خواه آن متن فلسفی باشد، تاریخی، حقوقی یا ...
در مورد کتاب و سنت هم مساله همین طور است: شما ممکن است انتظار خاصی از کتابو سنت داشته باشید: مثلا انتظارتان این باشد که در کتاب و سنت راجع به نیروی اتمی هم مطلبی باشد، ولی وقتی به متن کتاب و سنت مراجعه میکنید، چیزی در این باره نمییابید.
» (10) این ملخص کلام آقای شبستری است و چنانکه روشن است ایشان خود ازنوع دوم انتظار از دین دفاع میکند و به گمان من خطاهای بزرگی در تصویر ایشان از دین وجود دارد; به علاوه سخنان غیرمنقح و غیردقیق هم فراوان گفتهاند: اولا این بسیار طبیعی است که دین درباره همه حرکات و سکنات بشر، سخن داشته باشد،یا به نحو خصوص و یا به نحو عموم.
ثانیا اینکه ادعا شده است «اگر تلقی فقیه از دین این باشد که در مورد همه افعال مکلفین سخن داشته باشد، در این صورت باید استفاده از علم و تجربه بشری را بکلی کنار بگذارد»."