خلاصة:
نظریات مدیریت دولتی همانند سایر شاخه های معرفت، برگرفته از پیش فرض های فلسفی خاصی هستند که ممکن است با پیش فرض های فلسفی در یک جامعه اسلامی متفاوت باشند. «عاملیت» و «خادمیت» دو دیدگاهی هستند که در سال های اخیر، در مدیریت سازمان ها مطرح شده و هر کدام دارای پیش فرض ها و قضاوت های متفاوتی هستند و در مدیریت دولتی، پایه های اساسی نظریه های مدیریت دولتی نوین و مدیریت خدمات عمومی نوین را ایجاد کرده اند. هدف از این پژوهش، بررسی معیارهای اسلامی مدیریت دولتی با نگاه تطبیقی به معیارهای مطرح در دو نظریه مزبور با استفاده از تعالیم «نهج البلاغه» است. این پژوهش نوع نگاه هر یک از نظریه ها به انسان، انگیزه های مهیج رفتار انسان، منافع عمومی و شهروندی ، پاسخ گویی، هویت اصیل و وکیل، مشارکت مردمی ، و هدف و ابزار هر نظریه را با استفاده از روش تحقیق «تطبیقی» بررسی کرده، در پایان الگویی جامع برای هریک از این معیارها با توجه به تعالیم «نهج البلاغه» ارائه داده است.
ملخص الجهاز:
سؤالات اصلی این پژوهش با توجه به معیارهای برگزیده عبارت است از: الگوی انسان در نگاه اسلام چگونه است؟ انگیزههای مهیج رفتار انسان از نظر اسلام کدام است؟ «منافع عمومی» در جامعة اسلامی چه تعریفی دارند؟ مفهوم «شهروندی» در یک جامعة اسلامی چیست؟ نوع پاسخگویی در حکومت اسلامی چگونه است؟ در حکومت اسلامی، منظور از «اصیل» و «وکیل» کیست؟ مشارکت شهروندان در حکومت اسلامی چه شکلی دارد؟ هدف دولت در یک جامعة اسلامی چیست؟ ابزار دولت برای نیل به هدف خود در جامعه اسلامی چیست؟ در هر بخش، ابتدا توضیح مختصری در خصوص معیار بحث ارائه خواهد شد، سپس موضع هریک از دیدگاههای «عاملیت» و «خادمیت» در خصوص آن معیار ارائه میشود و در نهایت، دیدگاه الگوی جامع در خصوص آن معیار با بهرهگیری از آموزههای نهجالبلاغه و بنا به ضرورت، با استفاده از نظرات اندیشمندان مطرح اسلامی، ارائه خواهد شد.
(جدول 1) جدول (1): مقایسة ابعاد مدیریت دولتی از منظر سه الگوی «عاملیت»، «خادمیت» و «خدمتگزاری» عاملیت خادمیت جامع الگوی انسان اقتصادی خود شکوفا انسان کامل انگیزههای محرک رفتار مادی معنوی توجه به نیازهای مادی در جهت نیازهای معنوی هویت اصیل و وکیل اصیل: سیاستمداران منتخب وکیل: دولت اصیل: مردم وکیل:دولت اصیل: خداوند یکتا وکیل: دولت و ملت سطح دوم: مردم اصیل و دولت وکیل منافع عمومی جمع منافع شخصی اجماع منافع اجماع منافع مشارکت محدود به کنترل مشارکت شهروندان مشارکت در رابطهای شبکهای پاسخگویی در قبال نتایج عملکرد همهجانبه همهجانبه با محوریت الهی شهروندی مشتری شهروندی دموکراتیک شهروندی بر اساس حق و تکلیف الهی هدف جلب رضایت مشتریان و در نهایت، کسب رأی آنها تأمین منافع عامه و در نهایت، حاکمیت دموکراسی تامین منافع عامه و در نهایت، احقاق حق ابزار کنترل و نظارت مشارکت مشارکت و کنترل منابع نهجالبلاغه،1390، ترجمه، دشتی محمد، چ دوازدهم، قم، آستان قدس رضوی.