ملخص الجهاز:
(به تصویر صفحه رجوع شود) راه و دلیلی ندارد، و بهمین جهت بسیاری از دانشمندان و اهل تفسیر نیز این داستان را منکر شده و آن را دروغ و مجعول دانسته اند مانند محمد بن اسحاق و قاضی عبدالجبار و بیهقی و رازی و دیگران و غالبا گفته اند: این داستان از مجعولات زندیقان و دسیسه ملحدان بوده، که می خواسته اند بدینوسیله چهره مقدس رسول خدا(ص) را مشوه سازند و آیات قرآنی و تعلیمات اسلامی را زیر سئوال ببرند و برای اطلاع بیشتر باید به کتابهائی که بتفصیل در این باره قلمفرسائی کده اند مراجعه نمائید.
1 و انگیزه بازگشت مهاجران نیز چنانچه برخی احتمال داده اند آن بود که پس از هجرت آنها بحبشه و اسلام حمزه بن عبدالمطلب و عمربن خطاب و دیگران که در همان ماهها اتفاق افتاد مشرکان قریش بفکر افتادند که این شکنجه و آزارها که سودی نداشت بلکه اثر معکوس پیدا کرد و خوب است اگرچه موقت هم شده دست از شکنجه و آزار مسلمین بردارند و راه دیگری را برای جلوگیری از گسترش اسلام در پیش گیرند، و بهمین منظور مدتی دست از آزار مسلمانها کشیدند و این خبر بگوش مهاجران رسید و خیال کردند تصمیم آنها عوض شده و یا تحولی ایجاد گردیده...
و از طرفی برای نجاشی پادشاه حبشه نیز اتفاق ناگواری افتاد و جمعی از مردم کشورش برضد او قیام کردند 2 و مسلمانان مهاجر که مورد حمایت او بودند بفکر افتادند بهتر است در این موقعیت از حبشه خارج شوند تا از ناحیه آنها مشکلی برای نجاشی پیش نیاید، و این دو جهت سبب شده که آنها تصمیم به بازگشت گرفتند.
(
, 
, 
)
