خلاصة:
نخستین گام برای مدیریت، کنترل و کاهش آلودگی رودها ، پایش دقیق کیفیت آب آنهاست که بهطور معمول این امر بهکمک شبکهی گستردهای از ایستگاهها انجام میگیرد. ولی تأسیس چنین شبکهای در اغلب حوضههای ایران بهدلایل گوناگون عملی نیست و به شبکهی پایشی کم تعدادی نیاز است که با هزینهی کم و در مسیرهای قابل دسترس، بتواند تغییرات وضعیت آلودگی رود را که متأثر از فعالیتهای انسانی در کل سامانهی حوضهی زهکشی است، آشکار کند. در این مطالعه تلاش شد یک چنین شبکهی پایشی در مسیر جریان اصلی حوضهی زمکان رود در شمال غرب استان کرمانشاه طراحی شود. بدین منظور، منابع آلایندهی حوضهی مورد بررسی شناسایی و میزان آلایندگی آنها بهوسیلهی شاخصهایی نشان داده شد. با ترکیب این شاخص ها و با توجه به نقش توپوگرافی و هیدروگرافی در هدایت آلاینده ها به رودخانه اصلی، بازه های آسیب پذیر مشخص شد و با تطبیق اولویت آلودگی این بازه ها با نتایجی که از اندازه گیری شاخص های کیفیت آلودگی و فلزات سنگین نمونه های آب به دست آمد، از میزان آسیب پذیری بازه ها اطمینان حاصل شد. با توجه به آسیب پذیری بازه ها، نُه محل پایشی در سه وضعیت پیشنهاد شد: محل تلاقی شعبههای فرعی که در معرض دخالتهای شدید انسانی قرار میگیرند؛ اثر دو شعبهی مهم زمکان رود که در قسمت انتهایی حوضه به هم میرسند و سرانجام، قبل و بعد از محل ورود آلایندههای اصلی که سنجش میزان آلایندگی آنها را امکانپذیر کند. در این نوع مکانیابی می توان با کمترین ایستگاه اندازهگیری، اقدامات پایشی را در سطوح مختلف و با انعطاف بیشتر انجام داد.
Management، control and reduction of pollution، at first step، need to close monitoring of water quality that it is usually done by a wide network of stations. However، for various reasons، it is not feasible to establish such network in more basins of Iran. So، we need a network including a few readily available stations which is enable to reveal pollution amount of a river where is affected human activities on drainage basin system. In this research has been tried to design a water quality monitoring network on the main rivers of Zimkan in the North West of Kermanshah province. Therefore، pollution sources in the basin were identified at first and then amount of their emissions were presented by indices. The indices were combined together according to topographical and hydrological effect on contamination movement to main stream and then the vulnerable reaches was introduced. Amount of vulnerability of the river reaches was confirmed by matching of pollutants priorities and the results obtained from the water quality factors and heavy metals of water samples. According to vulnerability of reaches، nine monitoring locations were suggested at three situations: the confluence of tributaries which are subjected to intense human interference; The effect of two main branches of Zimkan in where they are close together at the end of catchment; and before and after the entrance of the main pollutant that it is possible to measure amount of their pollution. The advantage of this location finding is that it can make most flexibility monitoring measurements at different levels.
ملخص الجهاز:
"با این شرایط ، ممکن است بتوان شبکه ی پایشی کوچک مقیاسی را معرفی کرد کـه بـا کمتـرین نقاط پایشی، بتوان تغییرات حاد در کیفیت آب رودها را برای اقدامات کنترلی زیر نظر گرفت و در این پژوهش تلاش میشود با در نظر گرفتن معیارهای بومی و تجزیه و تحلیل جغرافیـایی آنهـا، مناسـب تـرین نقـاط بـرای انجام پایش های آلودگی برای حوضه ی زمکان رود معرفی شود.
آنجاکه در این پژوهش معرفی بازههای آسیب پذیر براساس عواملی مانند، منابع آلاینده و اندازهگیری شاخص های آلودگی و فلزات سنگین انجام گرفته است و بر پایه ی اندازهگیریهـا و بازدیدهای میدانی و بررسیهای آزمایشگاهی استوار شدهاند و عوامل متعدد دیگـری در اولویـت بنـدی آنهـا در نظر گرفته شده است که بیشتر آنها عینیت دارند، میتوانند با اعتماد بیشتری به کار گرفته شوند و ایـن امکـان را برای برنامه ریزان به وجود آورند که با انعطاف بیشتری زمینه های تجهیز و نمونه برداری را بر اسـاس بودجـه ی تخصیصی از سطوح مختلف آغاز کنند.
از سوی دیگـر، در ایـن پـژوهش تـلاش شـد تـا شـبکه پایشـی در مسیرهای قابل دسترس شاخه اصلی رود متمرکز شود؛ به نحوی که بتواند تغییرات اساسـی را در کـل سـامانه زهکشی رود ردیابی و مورد سنجش قرار دهد و از آنجا که عوامل مورد توجه در این پژوهش برای تعیین نقـاط پایشی در واقع منابع آلایندهای هستند که شاخص های ویژهای از کیفیت آب و عناصـر سـنگین را مـی تواننـد تغییر دهند هر تغییر اساسی در سطح فعالیت آنها میتواند در نزدیکترین نقطه پایشـی ثبـت و ردیـابی شـود."