خلاصة:
حقوق مالکیت فکری بر حسب طبیعت پویای خود و نیز به دلیل ارتباط تنگاتنگی که با جهانی شدن و تجارت برقرار کرده است، یکی از پرتحول ترین حوزه های حقوقی و اقتصادی در عصر کنونی به شمار می آید. اهمیت این موضوع از آنجا آشکار می گردد که امروزه یکی از عمده ترین حوزه های مناقشه انگیز میان کشورهای در حال توسعه و توسعهیافته، مقوله حمایت یا عدم حمایت از محصولات فکری و گستره آن می باشد. از یکسو، کشورهای توسعه یافته با تأکید بر لزوم حمایت از این حقوق، تقویت حمایت را موجب افزایش توسعه و تسهیل انتقال فن آوری به کشورهای در حال توسعه می دانند و از سوی دیگر کشورهای جهان سوم با این استدلال که مالکیت فکری باید وسیله ای برای تحقق توسعه باشد نه هدف، خواستار تعدیل گستره حقوق مزبور و انحصارات ناشی از آن شده اند. علاوه بر مقوله توسعه، پیدایش و گسترش اینترنت نیز باعث بروز تحولات نوینی در حوزه حقوق مالکیت فکری شده و مباحث و چالش های حقوقی جدیدی را پیش روی آورده است. این مقاله بر آنست تا مهمترین تحولات اخیر در حوزه مالکیت فکری ر ا به اختصار بررسی نماید.
ملخص الجهاز:
عمده ترين تحولات و چالش هاي اخير در حوزه مالکيت فکري را ميتوان در بخش هاي حوزه بهداشت عمومي، تلاش کشورهاي توسعه يافته براي يکنواخت سازي قواعد ماهوي ثبت اختراع (SPL)Substantive Patent Law( ) ؛ مالکيت فکري و توسعه Intellectual Property and) (Development؛ تلاش کشورهاي توسعه يافته براي حمايت از پخش هاي اينترنتي (Web Casting)؛ اختلاف کشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه در خصوص حمايت از منابع ژنتيک (GR)Genetic Resources( )، دانش سنتي (TK)Traditional Knowledge( ) و مظاهر فرهنگ عامه (TCEs)Folklore/Traditional Cultural Expressions()؛ و بالاخره امکان ثبت الکترونيکي برخي مصاديق مالکيت فکري ديد که در ادامه و در قالب پنج بخش ، اين موضوع ها را بررسي خواهيم کرد: ١.
(٢٠٠٦ ,Report on Intellectual Property, Innovation and Public Health) در اين گزارش کميسيون به بررسي تأثيرات مختلف حقوق مالکيت فکري بر جريـان تحقيقـات و نتايج توسعه فرآورده هاي دارويي در کشورهاي توسعه يافتـه و در حـال توسـعه و نيـز امکـان تضمين دسترسي به اين فرآورده ها در کشورهاي در حال توسعه پرداخته اسـت و تـأثير سـاير روش ها و سازوکارهاي تأمين مالي و انگيزشي و ايجاد ظرفيت براي نوآوري در کشورهاي در حال توسعه را مورد توجه قرار داده است .
در چارچوب دستور کار فوق ، کميته دائمي حق اختراع (SCP)Standing Committee of Patent() در طي سال هاي ٢٠٠١ و ٢٠٠٣ ميلادي در جلسات متعدد خود، پيش نويس معاهده ١٦ ماده اي را در رابطه با مسائل ماهوي اختراع مورد بحث و بررسي نمايندگان کشورهاي عضو قرار داده و اين مذاکرات در دهمين اجلاس کميته در سال ٢٠٠٤ در مقر وايپو جهاني مالکيت فکري در ژنو برگزار شد و به لحاظ اختلاف شديد کشورهاي پيشنهاددهنده و نمايندگان کشورهاي در حال توسعه تقريبا به بن بست رسيد و تاکنون نيز به نتيجه اي نرسيده است .