خلاصة:
پس از انقلاب اسلامی، توسعه روستايی در کانون اصلی تمرکز سياستهای دولت و راهبردها و برنامههای کشور بوده است؛ از اينرو، بررسی ابعاد مختلف توسعه و بهويژه توسعه انسانی در روستاها بسيار اهميت دارد. پژوهش حاضر به بررسی جايگاه توسعه انسانی نقاط روستايی استانهای کشور در سالهای 1375 و 1385 میپردازد؛ و بدين منظور، برای سنجش توسعه انسانی بهروش تاکسونومی عددی، از چهارده شاخص در سه بخش آموزشی، اقتصادی و بهداشتی بهره میگيرد و همچنين، دادههای پژوهش با مراجعه به آمارنامهها و سرشماریهای موجود استخراج میشود. نتايج پژوهش نشاندهنده نابرابریهای بسيار ميان نقاط روستايی استانهاست و با وجود بهبود نسبی وضعيت توسعه انسانی در فاصله ده سال مورد بررسی، از ايجاد تغييراتی خاص در سلسلهمراتب و رتبه نقاط روستايی استانهای مختلف حکايت دارد؛ و از لحاظ شاخصهای مورد بررسی، برخوردارترين نقاط روستايی کشور در استانهای تهران و اصفهان و محرومترين آنها نيز در استانهای سيستان و بلوچستان، کردستان و آذربايجان غربی واقع است.
Rural development has been the main focal point of state policy، strategy and plan in post revolutionary era. Thus، the examination of different dimensions of human development is particularly important in rural areas. This study examines human development situation during 1996-2006 in rural areas of Iran. The study applies numerical taxonomy of 14 indicators related to education، economy and health sectors. The data is extracted from census and official documents. The results indicate significant inequalities between the rural areas of different provinces; and despite relative improvement in human development conditions during the ten years under study، significant changes cannot be observed in the rankings of the studied areas. Tehran and Isfahan provinces are ranked as the highest; and Sistan-va-Baluchetan، Kordestan، and West Azerbayjan are known as the most deprived rural areas with respect to the studied indicators.
ملخص الجهاز:
"جدول ۱‐ متغیرهای ابعاد سه گانة سنجش توسعة انسانی متغیرهای سنجش توسعة انسانی بعد آموزشی بعد بهداشتی بعد اقتصادی درصد افراد بزرگسالباسواد امید به زندگی سرانة درآمد ناخالص داخلی درصد باسوادی زنان بزرگسال درصد هزینه های بهداشتی درکل هزینه ها نرخ بیکاری درصد افراد دارای تحصیلات عالی درصد دسترسی به آب آشامیدنی سالم نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ساله درصد خانوارهای بدون فردبی سواد درصد جمعیت دارای حداقل امکانات بهداشتی سهم اشتغالصنعتی درکل اشتغال درصد هزینه های مربوط به تحصیل ‐ سهم اشتغالدربخش خدمات درکل اشتغال منبع : جمع بندی نویسندگان روش تحقیق پژوهش حاضر از روش اسنادی ‐ آماری یا همان مطالعات پس رویدادی (١٠) (تحلیل ثانویه ) بهره گرفته و منابع اطلاعاتی آن از نتایج سرشماری های ١٣٧٥ و ١٣٨٥ و برخی اسناد و مدارک کتابخانه ای سازمان های مختلف و به طور مشخص ، از مرکز آمار ایران (١٣٧٦؛ ١٣٨٦) و وزارت آموزش و پرورش (١٣٧٦؛ ١٣٨٥) جمع آوری شده است .
جدول ٢‐ سطح بندی مناطق از لحاظ توسعه یافتگی براساس روش تاکسونومی سطح توسعه اندازة Fi توسعه یافته میان توسعه یافته توسعه نیافته و محروم منبع : محاسبات نویسندگان با اقتباس از: جمعه پور، ١٣٨٥ یافته های تحقیق با توجه به هدف پژوهش حاضر مبنی بر مقایسة نقاط روستایی استان های کشور براساس تعدادی از شاخص های توسعة انسانی معرفی شده از سوی «برنامة عمران ملل متحد» با بهره گیری از روش تاکسونومی در سالهای ۱۳۷۵ و ۱۳۸۵، در هر دو سال مورد بررسی ، ۲۶ استان کشور وارد تحلیل شدند؛ البته در ۱۳۸۵، استان های گلستان ، قزوین ، و گرگان از تحلیل کنار گذاشته شدند، چرا که برای استان های اضافه شده در فهرست استان های سال ۱۳۷۵ آمارهای تفکیک شده وجود نداشت و از این رو، برای محاسبة رتبه ها و مقایسة آنها با رتبه های سال ۱۳۸۵ به مشکل بر می خوردیم ."