برون رفت حکمت متعالیه از چالش تبیین فلسفی احیای موتی مقالة

حکمت اسلامی زمستان 1396، سال چهارم - شماره 4 التصنيف ب (حوزه علمیه/ISC (‎20 صفحة - من 103 إلی 122 )

الکلمات المفتاحية: رجعت ملاصدرا تناسخ احیای موتی زنده شدن مردگان revival of the dead Mulla Sadra return Metempsychosis حکمت متعالیه حکمت متعالیه بدن بدن نفس نفس

fa en

خلاصة:

از دیدگاه حکمت متعالیه، تناسخ به معنای انتقال روح به بدن دیگر، محال است. از طرفی، به نظر می رسد در احیای موتی نوعی انتقال روح به بدن مادی مطرح باشد. این احتمال در ابدانی که قبلا متلاشی شده و استخوان های آنها نیز پوسیده است، با قوت بیشتری مطرح است؛ زیرا بدن بازسازی شده در حیات دوباره این افراد، متفاوت از بدن حیات قبلی آنهاست و با تعلق گرفتن روح به این ابدان، ظاهرا تعریف خاص ملاصدرا از تناسخ، مصداق خارجی می یابد. این امر در فضای حکمت متعالیه که موکدا بر ابطال تناسخ پافشاری می شود، موقعیت مطلوبی ندارد؛ به خصوص که ملاصدرا برای ابطال تناسخ از مبانی فلسفی و علم النفسی خود بهره می برد و با تبیین خاص خود از رابطه نفس و بدن، راه را بر امکان تناسخ می بندد. درصورتی که تناسخ با تعریف یادشده حتی در یک مورد مصداق عینی یابد، مبانی حکمت متعالیه در بحث تناسخ با چالش جدی مواجه می شود. تحقیق حاضر با این پیش فرض که شخصیتی مانند ملاصدرا به اشکال اطلاق تناسخ بر احیای موتی توجه داشته است، می کوشد با طرح احتمالات مختلف، تبیینی منطبق با دیدگاه صدرایی از فرایند یادشده ارائه دهد. حیث فاعلی نفس و مشارکت نفس در جمع آوری و ایجاد اجزای بدن می تواند به عنوان یکی از راهکارهای بحث احیای موتی مطرح باشد؛ این تبیین با برخی مبانی و دیدگاه های ملاصدرا، به ویژه اصالت وجود، وحدت جمعی نفس و نقش ایجادی نفس در بحث معاد جسمانی پشتیبانی می شود.

ملخص الجهاز:

"احتمالات مطرح در چگونگی احیای موتی آنچه در بحث احیای موتی جای بحث و بررسی دارد، پاسخ به پرسش‌های زیر است: ـ آیا در جریان زنده ‌شدن مردگان و موارد وقوع‌یافته، شخص بازگشته به دار دنیا با کالبد مادی و عنصری و بدن مادی حیات یافته است یا طبق تعریف لاهیجی، احتمالات دیگری نیز مطرح است؟ ـ آیا همین کالبد مادی و عنصری که در جریان مرگ ‌و گذر زمان پوسیده است، بازگشته و اجزای پراکنده به قدرت الهی در کنار هم قرار گرفته است یا اجزای مادی دیگر؟ ـ آیا ابتدا به اذن الهی کالبد و بدن مادی جمع و ترمیم شده و سپس روح به بدن از پیش آماده‌شده تعلق گرفته است؟ ـ آیا در جریان احیای اموات، نفس به قدرت الهی به بدن ترمیم‌شده تعلق گرفته یا خود نفس نیز در جریان ترمیم بدن، نقش داشته و خداوند به واسطه همین نفس به ‌عنوان فاعل مباشر، اجزای پراکنده را کنار هم قرار داده و حیات بخشیده است؟ ـ تعریف تناسخ ملکی صدرایی - به معنای تعلق نفس به بدن دیگر پس از مفارقت از آن - بر کدام‌یک از احتمالات مطرح‌شده فوق صدق می‌کند؟ ـ آیا می‌توان گفت در جریان احیای موتی اساسا بدن مادی عنصری نقشی نداشته و پای بدن مثالی به حیات مجدد دنیوی باز شده است؟ ـ آیا می‌توان گفت در جریان احیای موتی اساسا بدن مادی عنصری نقشی نداشته و در واقع نوعی تصرف در متخلیه و حس مشترک حاضران رخ داده است طوری که نفس ناطقه متمثل و قابل مشاهده شود؟ اگر در کیفیت احیای موتی دو احتمال اخیر مطرح باشد، بحث تطبیق آن بر تناسخ ملکی منتفی خواهد بود. لذا نمی‌توان گفت کالبد بدن به صورت مجزا جمع‌آوری و احیا شده و سپس روح به آن تعلق گرفته است تا تناسخ رخ دهد؛ بلکه احتمالا این نفس است که به اذن الهی واسطه در جمع شدن و احیای بدن می‌شود؛ فرایندی شبیه به زاییده شدن جسم و بدن اخروی از نفس و به تبع نفس در تبیین ملاصدرا از معاد جسمانی؛ تبیینی از چگونگی احیا که در تفسیر علامه طباطبایی از زنده شدن مرغان کشته‌شده در جریان درخواست حضرت ابراهیم7 نیز به نحوی تأیید می‌شود."

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول