خلاصة:
پژوهش حاضر به بررسی ساخت اسم خودمانی در کردی کرمانشاهی میپردازد. این پژوهش با بررسی ساخت اسم خودمانی، ضمن معرفی الگو یا الگوهای رایج ساخت اسم خودمانی، ابزارهای زبانی رمزگذاری رفتارهایی از قبیل رضایت و خشنودی را با توجه به مؤلفة سن، جنسیت و بافت مورد بررسی قرار میدهد. شیوة انجام پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی است که طی دو مرحله اقدام به گردآوری دادهها از مدارس پسرانة روستایی، حومة شهر و داخل شهر کرمانشاه شده است. ابتدا صورتهای خطابی اسمهای خودمانی یک کلاس 30 نفری و سپس، برای بررسی تأثیر مؤلفة جنسیت، سن و بافت اقدام به گردآوری داده در بین خانوادههای جامعة آماری بالا گردید. بررسی نتایج نشان داد عامل جنسیت تأثیری در شکلگیری این فرایند ندارد، اما مؤلفههای سن و بافت نقش اصلی را ایفا میکنند. همچنین در کردی کرمانشاهی، بازنمایی رفتار کلامی اعتراض و خوشنودی از طریق آمیزهای از دو فرایند ترخیم و وندافزایی که از یک الگوی هجایی ثابت (CV.CVC) پیروی میکند، رمزگذاری میشود (bahman→bahəl). بر اساس الگوی اسم خودمانی مانند ”بهل“ که از حذف عناصری از یک اسم خاص مانند ”بهمن“ و افزودن پسوندهای اسم خودمانیساز (-əg, -əl, -i, -a) به دست میآید، امکان ابراز اعتراض یا خشنودی از رفتار مخاطب را برای گوینده در سطح صرف فراهم میکند. در پایان با استفاده از نظریة بهینگی محدودیتهای حاکم بر ساخت اسم خودمانی شناسایی و مرتبهبندی شدهاند.
ملخص الجهاز:
کرد زعفرانلو (1382 الف و ب) در انتخاب نام این فرایند در دو مقاله که یکی به اسمهای زبان انگلیسی و دیگری به اسم در لهجة کرمانی اختصاص دارد، وحدت رویة واحدی نداشته و از اسم تحبیبی، صورت کوتاهشده و صورت خودمانی استفاده کرده و تحلیل خود را در زبان انگلیسی در سطح هجا مورد بررسی قرار داده و خاطرنشان کرده ساخت این گونه اسامی با توجه به درجة رسایی عناصر واجی صورت میگیرد و این فرایند را در لهجة کرمانی ناشی از انتخاب یک هنجاری (CVC(C از ابتدای اسم اصلی و اضافه کردن پسوند optimality theory تصغیری [U-] میداند.
رمزگذاری رفتارهای زبانی اعتراض و خرسندی از طریق پسوندهای خودمانیساز که با فرایندهای ترخیم و وندافزایی انجام میشود، در الگوی (3) در ساخت اسم خودمانی ”بهل“ از اسم خاص ”بهمن“ نشان داده شده است: 3) اولین مرحله از تشکیل اسم خودمانی کپی از ملودی واجی صورت پایه است: الف) صورت پایه: (به تصویر صفحه مراجعه شود) ب) عناصر واجی و شکل سازة اسم خودمانی: (به تصویر صفحه مراجعه شود) پ) کپی از ملودی واجی صورت پایه: (به تصویر صفحه مراجعه شود) ت) پیوند ملودی واجی کپیشده با لایة اسکلتی :cv (به تصویر صفحه مراجعه شود) ث) حذف عناصر واجی و جایگاه بدون پیوند: hypocoristic names (به تصویر صفحه مراجعه شود) با اعمال فرایندهای ترخیم و وندافزایی میتوان تعمیم توصیفی زیر را به دست آورد که در مورد کلیة اسامی خاص افراد صادق است: · در اسمهای خودمانی هجای نخست نباید بسته باشد، در این صورت همزمان با تغییر جایگاه تکیه، جایگاه آغازة هجای دوم با آخرین همخوان هجای اول پر میشود، مگر در مواردی که همخوان هجاهای بعدی از کمترین میزان رسایی برخوردار باشند.