خلاصة:
هدف: پژوهش حاضر، با هدف بررسی و شناسایی آداب نشانه گذاری در بین نسخه های خطی تاریخ دار انجام شده است.
روش/ رویکرد پژوهشی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و به روش پیمایشی _ تحلیلی انجام شده است. با بررسی نسخه های خطی موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی و مشورت با کارشناسان خبره این بخش، تعداد شش نسخه نفیس تاریخ دار مرتبط با دوره و موضوع مورد پژوهش از کتابخانه آستان قدس رضوی و شش نسخه تاریخ دار از سایر کتابخانه های معتبر، به روش هدفمند انتخاب و با مشاهده این نسخه ها، نشانه گذاری های مشترکی استخراج گردید.
یافته ها: با بررسی روشمند و طبقه بندی نشانه های به کار رفته در نسخه های خطی منتخب تا عصر تیموری، مشخص شد که نشانه «نقطه بزرگ» و نشانه «حرف هـ» هرکدام با 41% «سه نقطه مثلثی و نقطه لوزی» با 34 % استفاده، بیشترین کاربرد را در نشانه های تصویری دارد. در بین نشانه ها با حروف متن بیشترین کاربرد را «کشیدگی حروف» با فراوانی 50%، «فاصله گذاری» و «شنگرف نویسی» با فراوانی 40% بیشترین کاربرد را در نسخه های خطی مورد پژوهش دارد. در 76% نسخه های منتخب از هر دو نوع نشانه ها استفاده شده است.
نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان می دهد نشانه گذاری در نسخه های خطی به دو صورت «نشانه های تصویری» و «نشانه ها با حروف متن نسخه» انجام می شده است. کاربرد تمام این نشانه ها، تمایز و جداکنندگی است. در بیشتر نسخه های خطی از هر دو نوع نشانه استفاده شده است.
ملخص الجهاز:
یافتهها: با بررسی روشمند و طبقهبندی نشانههای بهکار رفته در نسخههای خطی منتخب تا عصر تیموری، مشخص شد که نشانۀ «نقطۀ بزرگ» و نشانه «حرف هـ» هرکدام با 41% «سهنقطه مثلثی و نقطه لوزی» با 34 % استفاده، بیشترین کاربرد را در نشانههای تصویری دارد.
در راستای دستیابی به این هدفها، پرسشهای زیر مطرح گردید: 1_ چه نوع نشانههایی در نسخههای خطی تا عصر تیموری بهکار میرفته است؟ 2_ میزان کاربرد و نوع کاربرد نشانهها چگونه بوده است؟ 3_ میزان اشتراک نشانهگذاری در منابع مورد پژوهش کدام است؟ روش پژوهش پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و برای بررسی نشانهگذاری در نسخههای خطی منتخب تا عصر تیموری، از روش پیمایشی استفاده کرده است.
</رجوع شود به تصویر صفحه> <رجوع شود به تصویر صفحه> با توجه به یافتههای نمودار 1 میتوان چنین استنباط کرد که بیشترین میزان کاربرد در نشانههای تصویری، نشانه «نقطه بزرگ» و نشانه حرف «هـ» هر کدام با 41% استفاده در نسخههای مورد پژوهش است.
با بررسی نسخههای مورد پژوهش میتوان چنین استنباط کرد که کاربرد تمام این نشانهها، تمایز و جداکنندگی است.
با بررسی در تصاویر نسخههای مورد پژوهش چنین استنباط شد که نقش این نشانهها در نسخههای خطی نیز جداکردن و متمایزساختن است.
با بررسی یافتههای این پژوهش چنین استنباط میشود که علاوه بر نقطهگذاری، نشانه «حرف هـ» (41% منابع مورد پژوهش) نیز مورد استفادۀ فراوان برای نشانهگذاری در نسخههای خطی بوده است.
_ با بررسی یافتههای این پژوهش چنین استنباط میشود کاربرد تمام نشانههای بهکاررفته در نسخههای خطی، تمایز و جداکنندگی است.